آپنه­ ی انسدادی خواب یکی از اختلالات خواب است که در صورت کنترل نشدن، می تواند منجر به انواع بیماری­ها، سکته و حتی مرگ شود. خلبان هایی که به این بیماری مبتلا هستند لازم است تحت درمان قرار گرفته و سالانه وضعیت خود را گزارش کنند، زیرا بسیاری از سوانح هوایی و جاده ای در اثر خستگی و خواب آلودگی راننده ها یا خلبان ها قرار می گیرد که در بیشتر موارد در اثر آپنه­ ی انسدادی خواب است.

اداره­ ی هوانوردی فدرال (FAA) وظیفه­ی کنترل و سرپرستی امور هوانوردی غیرنظامی آمریکا را به عهده دارد. FFA برای حفظ استانداردهای پزشکی و ایمنی، همواره قوانینی وضع می کند. یکی از این قوانین در رابطه با خلبان هایی است که دچار آپنه­ ی انسدادی خواب هستند. در سال 2013 طبق قانون، خلبان هایی که BMI بدنشان بیشتر از 40 بود، می بایست پیش از تحت بررسی و درمان قرار می گرفتند. همان گونه که می دانیم بالا بودن این شاخص احتمال ابتلای افراد به آپنه را افزایش می دهد. با این حال، امروزه تنها BMI ملاک تشخیص آپنه قرار نمی گیرد و مدارکی همچون پیشینه­ ی پزشکی متقاضی، علائم جسمانی وی و مشاهداتی که از معاینات او به دست می آیند، نیز بررسی می شود. این معاینات در صورتی که بیمار مشکوک به آپنه­ ی خواب باشد، می توانند شامل تست خواب هم بشوند. در صورتی که ابتلای فرد به آپنه ی انسدادی خواب تایید شود، اقدامات لازم در راستای درمان وی آغاز می شود.

پیرو چندین سانحه­ ی هوایی و زمینی که دلایل آن ها خستگی و خواب خلبان ها یا راننده ها اعلام شد، FFA پس از بررسی و تحلیل های لازم، در سال 2015 تصمیم گرفت، در آزمایش های پزشکی و غربالگری خلبان ها در معاینات اولیه، احتمال ابتلا به آپنه ­ی خواب نیز بررسی شود. خلبان هایی که دچار آپنه ­ی انسدادی خواب باشد، معمولا در صورت شروع روند درمان اجازه ی پرواز خواهند داشت. در واقع،  بنا بر این قانون خلبان ها از پرواز کردن منع نمی شوند و می توانند مدرک خلبانی خود را دریافت می کنند، اما لازم است مستنداتی ارائه دهند که تحت درمان موثر قرار دارند تا به آن ها اجازه ی پرواز داده شود.

آپنه­ ی انسدادی خواب چیست؟

این بیماری راه های هوایی فوقانی و انتهای گلوی بیمار را درگیر می کند. این ناحیه معمولا توسط عضلات اطرافش باز نگاه داشته می شود تا فرد بتواند به راحتی نفس بکشد. هنگام خواب، این عضلات شل می شوند که باعث می شود این ناحیه، کوچک­تر از حد معمول خود باشد. در بیماران آپنه­ ی انسدادی، این حفره به قدری کوچک می شود که تنفس فرد سخت شده و در نتیجه سطح اشباع اکسیژن در خون وی پایین می آید و حتی در مواقعی منجر به احساس خفگی در فرد می شود. این افراد خواب باکیفیتی ندارند و معمولا پس از بیدار شدن احساس خستگی می کنند. این بیماری می تواند بسیار خطرناک باشد و لازم است کنترل و درمان شود.

برخی عوارض آپنه­ی انسدادی خواب (COPD) شامل موارد زیر می شود:

• احساس خستگی شدید در طول روز
• اختلالات رفتاری
• آریتمی قلبی
• حمله­ ی قلبی
• افزایش فشار خون
• ایست قلبی
• اختلالات ذهنی
• ضعف حافظه
• کاهش توجه
• کاهش توانایی در برنامه ریزی
• کاهش قدرت حل مسئله

برای درمان این بیماری معمولا از دستگاه های کمک تنفسی سی پپ (CPAP) و بای پپ (BiPAP) در هنگام خواب استفاده می شود. در صورتی که این بیماری تحت درمان قرار نگیرد، خطرناک است و می تواند برای خلبانان منجر به سلب اجازه ­ی پرواز بشود.

حوادث هوایی مربوط به آپنه ی خواب

بنا بر تحقیقات انجام شده، آپنه ی انسدادی خواب یکی از عوامل تاثیرگذار در سانحه ی هوایی Mesa Airlines پرواز شماره­ی 1002، در سال 2008 بود که در طی آن کاپیتان و کمک خلبان هر دو هنگام پرواز به خواب فرو می روند. این پرواز 26 مایل به مدت 18 دقیقه در حالی ادامه داشت که خلبان ها هوشیار نبودند و برج مراقبت نمی توانست با آن ها ارتباط برقرار کند. در نهایت با برگشتن شرایط به حالت عادی، هواپیما با موفقیت به مقصد رسید و پس از بررسی های مختلف، مشخص شد خلبان دچار آپنه ی انسدادی خواب از نوع حاد است. تا به حال گزارش شده است در 34 سانحه ی هوایی، خلبان مبتلا به آپنه ی خواب بوده است که 32 مورد از آن ها تلفات جانی داشته اند. علاوه بر این 34 مورد، 294 حادثه­ی دیگر نیز ثبت شده است که نوعی اختلال خواب در پیشینه­ی پزشکی خلبان ذکر شده است.

توصیه ها

آپنه ی خواب در صورتی که خفیف نباشد، می تواند منجر به انواع تصادف و مشکلات در سلامت انسان بشود. خوشبختانه امروزه دستگاه های سی پپ قابل حمل هستند و می توان به راحتی در شرایط گوناگون از آن ها استفاده کرد. در صورتی که خلبان یا کمک خلبان هستید و بنا به تشخیص پزشک مبتلا به آپنه­ ی انسدادی خواب هستید، لازم است موارد زیر را رعایت کنید:

• در صورتی که در درمان شما مشکلی وجود دارد یا علائم بیماری در شما شروع به ظاهر شدن کرد، از پرواز اجتناب کنید.
• در صورتی که از دستگاه سی پپ (CPAP) استفاده می کنید، لازم است 6 شب در هفته و هر شب حداقل 5 ساعت از آن استفاده کنید. همچنین لازم است از این دستگاه شب قبل از پرواز حتما استفاده شود.
• کنترل موثر بیماری منجر به کاهش ابتلا به بیماری های قلبی عروقی، مغزی عروقی، فشار خون و بسیاری دیگر از بیماری ها می شود.

Source: https://www.faa.gov/news/fact_sheets/news_story.cfm?newsId=18156

https://www.ainonline.com/aviation-news/blogs/ainsight-faa-and-sleep-apnea

https://www.aopa.org/news-and-media/all-news/2015/january/23/new-sleep-apnea-policy-to-take-effect

https://www.ifalpa.org/media/3461/19hupbl04-sleep-apnea-information-for-pilots.pdf

https://www.casa.gov.au/licences-and-certification/aviation-medicine/obstructive-sleep-apnoea-and-aviation-safety-fact-sheet

آپنه خواب بر دو نوع مرکزی و انسدادی است. افراد مبتلا به این بیماری در طول خوابیدن دچار وقفه‌های تنفسی می‌شوند که منجر به پایین آمدن سطح اکسیژن در بدن و مشکلات دیگری می‌شود. در این مقاله به بررسی این بیماری و روش درمان آن پرداخته می‌شود.

افراد مبتلا به آپنه خواب در طول خوابیدن دچار وقفه‌های تنفسی می‌شوند که ممکن است پیوسته یا جدا جدا اتفاق بیفتد. این مسئله باعث می‌شود تنفس فرد با مشکل روبرو شده و سطح اکسیژن در بدن او پایین بیاید. به طور کل آپنه تنفسی بر دو نوع است:

• آپنه مرکزی خواب (CSA)

آپنه مرکزی خواب اختلالی است که به موجب آن مغز نمی‌تواند به عضلات فرمان تنفس را ارسال کند. این بدین معناست که در فرد مبتلا به این بیماری، عضلات هنگام خواب برای تنفس تکان نمی‌خورند. ابتلا به آپنه مرکزی معمولا در افراد بزرگسالی اتفاق می‌افتد دچار بیماری‌های قلبی یا مادرزادی هستند. این بیماری در نوزادان و افرادی که در ارتفاعی بالاتر از سطح دریا زندگی می‌کنند نیز دیده می‌شود.

• آپنه انسدادی خواب (OSA)

آپنه انسدادی در اثر انسداد راه هوایی ایجاد می‌شود. معمولا به موجب این بیماری هنگامی که فرد خواب است، بافت نرم در انتهای گلو افت کرده و منجر به ایجاد انسداد در راه هوایی می‌شود. این انسداد از جریان پیدا کردن هوای کافی در ریه جلوگیری می‌کند. از این رو، تنفس عادی بیمار در طول شب به طور مکرر قطع می‌شود، زیرا در این شرایط راه هوایی بیمار، بسیار باریک است. تمام این موارد منجر به خروپف کردن فرد در هنگام خواب شده و در طول زمان می‌تواند منجر به بروز مشکلاتی جدی مانند دیابت، فشار خون، سکته و حملات قلبی شود.

علائم آپنه خواب

علائم آپنه خواب معمولا نادیده گرفته می‌شوند که اشتباه است و می‌بایست پس از مراجعه به پزشک به درمان آن پرداخت. خروپف کردن یکی از علائم اولیه آپنه انسدادی خواب است که غالبا افراد آن را طبیعی انگاشته و نادیده می‌گیرند. این در حالی است که با گذشت زمان، این بیماری منجر به کاهش سطح اکسیژن در خون می‌شود، زیرا راه هوایی فرد مسدود شده که در تنفس او مشکل ایجاد می‌کند. این کاهش اکسیژن باعث می‌شود علائمی مانند خستگی، سردرد، خواب آلودگی و مشکلات حافظه در فرد دیده شود که عملکرد روزانه وی را مختل می‌کند. با این حال، متاسفانه تنها نزدیک به 2 درصد از افرادی که دچار آپنه انسدادی خواب هستند، به پزشک مراجعه کرده و تحت درمان قرار می‌گیرند. در زیر برخی از علائم آپنه خواب آمده‌اند تا در صورت مشاهده آن‌ها به پزشک مراجعه کنید:

• خواب آلودگی زیاد در طول روز
• خروپف کردن با صدای بلند
• بند آمدن نفس یا احساس خفگی در طول خواب
• گلودرد یا خشکی دهان هنگام بیدار شدن در صبح
• وقفه‌های تنفسی در خواب
• افسردگی
• سردرد در طول روز
• از دست دادن تمرکز
• فشار خون بالا
• تعریق در هنگام شب
• خستگی

نقش دستگاه سی‌پپ در رابطه با درمان آپنه خواب

یکی از روش‌هایی که برای درمان آپنه خواب متوسط تا شدید استفاده می‌شود، استفاده از دستگاه سی‌پپ (CPAP) است که به معنای فشار مثبت راه هوایی به صورت پیوسته می‌باشد. درمان آپنه خواب از این جهت حائز اهمیت است که نادیده گرفتن آن منجر به بروز مشکلات جدی قلبی-عروقی مانند آریتمی قلبی، نارسایی احتقانی قلب و بیماری سرخرگ کرونر شده و خطر بروز سکته در فرد را افزایش می‌دهد. دستگاه سی پپ به کمک پمپ هوا و ماسک، یک جریان فشار هوای آرام و پیوسته را درون ریه می‌فرستد تا از بسته شدن راه‌های هوایی جلوگیری شده و تنفس او به خوبی انجام شود. لازم به ذکر است استفاده از این دستگاه بدین معنی نیست که مشکل شما پس از مدتی برطرف می‌شود و لازم است بیمار هر شب به طور مداوم از سی‌پپ استفاده کند. در نتیجه استفاده از سی‌پپ، سطح اکسیژن پایین نمی‌آید و خطر به وجود آمدن مشکلات ذکر شده در اثر آپنه، از بین می‌رود. لازم به ذکر است استفاده سرخود از این دستگاه اشتباه است و می‌بایست حتما با نسخه پزشک خریداری شود. برخی از مزایای استفاده از این دستگاه عبارتند از:

• بهبود کیفیت خواب
• بهبود تنفس
• کاهش خطرات بیماری‌های قلبی مانند حمله قلبی یا سکته
• کاهش فشار خون
• کاهش خواب آلودگی در طول روز
• کاهش احتمالی میزان کلسترول و قند خون

نکاتی برای تغییر سبک زندگی

به وجود آوردن برخی تغییرات در سبک زندگی می‌تواند به کاهش یا رفع برخی از علائم آپنه خواب کمک کند. برخی از این تغییرات شامل موارد زیر می‌شود:

• کاهش وزن

در برخی موارد، کاهش وزن می‌تواند تا حد زیادی به بهبود شرایط بیمار کمک کند، زیرا باعث می‌شود افت راه هوایی کمتر شده و علائم آپنه خواب کمتر شوند.

• ورزش منظم

انجام ورزش‌هایی مانند یوگا، ورزش‌های استقامتی و ایروبیک به طور منظم به تقویت عضلات راه هوایی کمک کرده و تنفس فرد را بهبود می‌بخشد.

• تنظیم درست خواب

دراز کشیدن روی پهلو بهترین راه برای خوابیدن است زیرا به باز نگاه داشتن راه هوایی کمک می‌کند. این در حالی است که دراز کشیدن روی گردن باعث می‌شود فک، زبان و دیگر بافت‌های نرم در این ناحیه به عقب متمایل شوند و راه هوایی را باریک کنند. دراز کشیدن روی شکم نیز باعث می‌شود در تنفس توقف ایجاد شود.

• پرهیز از برخی موارد

لازم است از انجام برخی کارها که باعث می‌شوند عضلات راه هوایی شل شوند-به خصوص قبل از خواب- پرهیز کرد که برخی از آن‌ها عبارتند از:

• سیگار کشیدن
• مصرف نوشیدنی‌های الکلی
• مصرف داروهای ضد اضطراب و دیگر آرام‌بخش‌ها

Source: https://www.bplmedicaltechnologies.com/blog/sleep-apnea-all-you-need-to-know-24536

Image Source: https://doctors24h.vn/ngung-tho-khi-ngu-do-nguyen-nhan-trung-uong-central-sleep-apnea-csa.html

کیفیت پایین خواب می‌تواند منجر به عوارضی مانند خستگی، خواب آلودگی، عدم هوشیاری و مشکلات روحی در افراد شود. در بسیاری از مواقع این کیفیت پایین به دلیل پایین بودن سطح اکسیژن بدن است که در اثر مشکلات تنفسی در هنگام خواب ایجاد می‌شود. از این رو لازم است برای افزایش کیفیت خواب، سبک زندگی خود را تغییر دهیم که در این مقاله به اهمیت خواب و تاثیر اکسیژن بر کیفیت آن می‌پردازیم.

برای این که سطح اشباع اکسیژن در خون هنگام خوابیدن مناسب باشد، لازم است تنفس در این زمان با یک روند ثابت انجام شود. اکسیژن برای عملکرد بدن ما حیاتی است و به کمک آن بافت‌ها و سلول‌هی بدن احیا و درمان می‌شوند. این بدین معنی است که اگر در طول خواب سطح اکسیژن بدن کاهش پیدا کند، تمام عملکردهای آن با مشکل روبرو می‌شوند. هنگام بیداری فرکانس الگوی تنفسی می‌تواند در سطوح متفاوتی باشد، زیرا فرد به انجام فعالیت‌های گوناگونی می‌پردازد که هرکدام به گونه‌ای متفاوت بر تنفس اثر می‌گذارند. در واقع، فعالیت‌های عادی مانند حرف زدن و ورزش کردن همراه با عواملی مانند وضعیت قرار گرفتن بدن و حتی احساسات نقش مهمی در میزان اکسیژن دریافتی در طول روز بازی می‌کنند.

الگوهای تنفسی ممکن است در طول روز تغییر کنند، اما آن چه ثابت می‌ماند خود عمل تنفس است. با این حال تمام این موارد در زمان خواب متفاوت هستند. در حین گذار از حالت بیداری و ورود به مراحل اولیه خواب، نرخ تنفس به تدریج آهسته‌تر ومنظم‌تر می‌شود و دمای بدن شروع به پایین آمدن می‌کند. این موارد بسیار عادی هستند که همواره هنگام خواب اتفاق می‌افتند. با وارد شدن به مراحل عمیق‌تر خواب، ضربان قلب با شل شدن عضلات بدن پایین آمده و الگوی فعالیت مغز تغییر پیدا می‌کند. سپس هورمون رشد آزاد می‌شود که به درمان و رشد بافت‌ها کمک می‌کند. با ورود فرد به مرحله REM در خواب، اکسیژن بیشتری به عضلات بدن فرستاده می‌شود و فعالیت مغز دوباره افزایش پیدا می‌کند. چشم‌ها با سرعت در زیر پلک شروع به حرکت کرده و معمولا خواب دیدن در این مرحله اتفاق می‌افتد. در آخر بدن از این مرحله نیز گذر کرده و از خواب بیدار می‌شویم.

در واقع، اکسیژنی که در طول خوابیدن دریافت کردیم در صورتی که میزان مناسبی داشته باشد، در این مدت وظیفه خود را در راستای کمک به فعالیت‌های مغزی و سلولی انجام می‌دهد. لازم است بدانیم بدن ما توانایی ذخیره کردن اکسیژن برای مواقع ضروری را ندارد و تنها از اکسیژنی استفاده می‌کند که در لحظه به آن می‌‌رسد. در صورت پایین آمدن سطح اشباع اکسیژن ممکن است فرد دچار وقفه‌های تنفسی شود و در صورتی که این مشکل تکرار شود، عوارضی در فرد ایجاد می‌کند که برخی از آن‌ها در زیر آمده‌اند:

• ضربان قلب غیرعادی
• فشار خون بالا
• افسردگی
• حمله قلبی
• نارسایی قلبی
• بروز مشکل در عملکرد ذهنی
• افزایش وزن
• سکته
• زوال عقل

سوالی که ممکن است برای ما به وجود بیاید دلیل پایین آمدن ناگهانی سطح اشباع اکسیژن است. در برخی موارد این مسئله به دلیل مشکلی به نام آپنه خواب ایجاد می‌شود که یکی از اختلالات خواب رایج است و به موجب آن در تنفس مشکل ایجاد می‌شود. آمار نشان می‌دهد نزدیک به 54 میلیون نفر در آمریکا دچار این مشکل هستند که باعث می‌شود در هنگام خواب فرد دچار وقفه‌های تنفسی شود. علاوه بر این، گلو و نرم کام در او تا حدی بسته شده و راه هوایی فرد را مسدود می‌کنند. از این رو، در صورتی که به نظر می‌آید دچار این بیماری هستید، حتما به پزشک مراجعه کنید تا شما را معاینه کند و در صورت نیاز برای شما تست خواب تجویز کند تا مشکل شما تشخیص داده شده و تحت درمان قرار بگیرید. به طور کل در صورتی که مایلید در طول شب میزان دریافت سطح اکسیژن خود را بالا ببرید می‌توانید از توصیه‌های زیر استفاده کنید:

• از مصرف نوشیدنی‌های الکلی قبل از خواب پرهیز کنید.

مصرف این دسته از نوشیدنی‌ها منجر به شل شدن عضلات گلو و تنگ شدن راه هوایی می‌شود که در تنفس فرد هنگام خوابیدن توقف ایجاد می‌کند. همچنین خواب را تکه تکه کرده و از عمیق و باکیفیت شدن آن جلوگیری می‌کند؛ از این رو بدن نمی‌تواند در طول شب به خوبی به درمان و احیای خود بپردازد.

• به پهلو خوابیدن می‌تواند کیفیت خواب را افزایش دهد.

این وضعیت قرارگیری در خواب نسبت به دیگر وضعیت‌ها برای تنفس بهتر است و پزشکان آن را وضعیت درمانی می‌نامند. دلیل این که به پهلو خوابیدن بهتر است، وجود جاذبه زمین است. هنگامی که فرد به پشت می‌خوابد تمام وزن بدن روی ریه‌ها  و راه هوایی می‌افتد که منجر به یک انسداد قابل پیشگیری می‌شود. به پهلو خوابیدن علاوه بر محافظت از راه هوایی و کمک به تنفس، منجر به کاهش خروپف در هنگام خواب نیز می‌شود.

• از دندانپزشک برای ابزارهای درمانی دهانی (oral appliance therapy (OAT)) راهنمایی بگیرید.

در برخی از افراد این روش درمانی به باز ماندن راه هوایی و جریان اکسیژن مناسب در هنگام خواب کمک می‌کند. این ابزار دقیقا متناسب با دهان شما اندازه‌گیری می‌شوند و هنگام خوابیدن مانند ارتودنسی و گارد روی دندان‌ها قرار داده می‌شوند. این وسیله اندکی فک فرد را به جلو هدایت می‌کند تا راه هوایی باز بماند و زبان منجر به ایجاد انسداد در گلو نشود. ابزارهای درمانی دهانی معمولا برای افرادی تجویز می‌شوند که دچار آپنه خواب خفیف تا متوسط هستند.

• از دستگاه سی‌پپ استفاده کنید.

پس از مراجعه به پزشک و انجام تست خواب، ممکن است پزشک برای کاهش وقفه‌های تنفسی بیمار در طول خواب، سی‌پپ درمانی را تجویز کند. دستگاه سی پپ یک دستگاه کمک تنفسی است که به طور ثابت فشار هوای مثبت را بر ریه بیمار اعمال می‌کند تا از بسته شدن راه هوایی او جلوگیری شود. این روش تا حد زیادی می‌تواند به افزایش کیفیت خواب کمک کند و عملکرد ریوی و تنفسی فرد را بهبود دهد. تحقیقات نشان می‌دهد بسیاری از افرادی که در هنگام خواب تحت سی‌پپ درمانی قرار می‌گیرند مزایای بسیاری مانند کاهش فشار خون و کاهش بروز بیماری‌هایی مانند حملات قلبی را تجربه می‌کنند.

یک خواب باکیفیت می‌تواند تعیین کند روز شما تا چقدر موفقیت آمیز می‌شود.  بسیاری از عواملی که کیفیت خواب را تحت تاثیر قرار می‌دهند مربوط به سطح اکسیژن در خون می‌شوند. از این رو، در صورتی که گمان می‌کنید به بدن شما به اندازه کافی اکسیژن نمی‌رسد و در هنگام خواب دچار مشکلات تنفسی می‌شوید، حتما به یک فرد متخصص مراجعه کنید تا تحت درمان قرار بگیرید.

Source: https://www.beddrsleep.com/posts/learn-about-the-link-between-your-nightly-oxygen-levels-and-good-health