علل ایجاد زانو یا پای پرانتزی چیست؟

زانو یا پای پرانتزی که از نظر پزشکی با اصطلاح «ژنوواروم» شناخته می‌شود، نوعی ناهنجاری اسکلتی است که در آن پاها از ناحیه زانو به سمت بیرون خم شده و ظاهری شبیه پرانتز ایجاد می‌کنند. این وضعیت هم در کودکان و هم در بزرگسالان دیده می‌شود. در این مقاله از بیمارستان مجازی ایران، با دلایل ایجاد این عارضه، روش‌های تشخیص و راهکارهای درمانی آن آشنا می‌شوید.

0912-020-1734

در بیمارستان مجازی ایران، کیفیت، سرعت و تخصص اولویت‌های ما هستند.

به ما اعتماد کنید و از خدمات بی‌نظیر ما بهره‌مند شوید.

پای پرانتزی یا ژنوواروم چیست؟

پای پرانتزی یا زانوی پرانتزی که در اصطلاح پزشکی «ژنوواروم» نام دارد، نوعی ناهنجاری در ساختار اسکلتی بدن است که در آن زانوها به سمت بیرون انحراف پیدا می‌کنند و فاصله‌ی بین آن‌ها بیش از حد طبیعی می‌شود. این عارضه ممکن است در هر سنی بروز کند، اما بیشتر در نوزادان و کودکان دیده می‌شود و شیوع آن در این گروه سنی بالاتر است.پ

در حالت طبیعی، زمانی که فرد ایستاده و مچ هر دو پا به یکدیگر چسبیده است، زانوها یا با یکدیگر تماس دارند یا فاصله‌ی بسیار کمی بین آن‌ها وجود دارد. اما در افراد مبتلا به زانوی پرانتزی، این فاصله بین زانوها به‌طور غیرعادی زیاد می‌شود، به‌طوری‌که فرم پاها از روبرو حالتی شبیه به دو پرانتز باز ( ) پیدا می‌کند.

علل ایجاد پا یا زانوی پرانتزی

تقریباً تمامی نوزادان هنگام تولد با حالتی از پای پرانتزی به دنیا می‌آیند. در این وضعیت، کف پاها به سمت یکدیگر قرار دارند، استخوان‌های ران و ساق به بیرون انحنا دارند و بین زانوها فاصله‌ای دیده می‌شود. طی سال اول زندگی، با رشد طبیعی کودک، پاها به‌تدریج صاف می‌شوند، زانوها به هم نزدیک‌تر می‌گردند و کف پاها رو به پایین قرار می‌گیرند.

با این حال، در برخی کودکان حالت پرانتزی پاها ادامه پیدا می‌کند و برطرف نمی‌شود. این موضوع ممکن است ناشی از برخی بیماری‌ها یا اختلالات زمینه‌ای باشد.

علت زانوی پرانتزی در کودکان

در برخی موارد، زانوی پرانتزی یک اختلال مادرزادی به شمار می‌آید. در این حالت، نحوه قرارگیری پاهای جنین در رحم باعث می‌شود نوزاد پس از تولد با زانوهایی در حالت پرانتزی متولد شود. ممکن است این وضعیت هنگام شروع راه رفتن کودک کمی بیشتر دیده شود یا تشدید شود، اما معمولاً با رشد طبیعی و مرور زمان بهبود پیدا می‌کند. در اغلب کودکان، این مشکل تا سن سه تا چهار سالگی به‌طور کامل برطرف می‌شود.

زانوی پرانتزی در کودکان ممکن است به دلایل مختلفی ایجاد شود، از جمله:

• راشیتیسم (نرمی استخوان): کمبود ویتامین D می‌تواند باعث ضعف استخوان‌ها و تغییر شکل آن‌ها از جمله خم شدن پاها شود.
• بیماری بلانت: یک اختلال رشد در استخوان ساق پا که باعث انحراف زانوها به سمت بیرون می‌شود.
• آسیب‌دیدگی در ناحیه زانو: ضربه یا آسیب‌های شدید به زانو می‌تواند موجب تغییر در نحوه رشد استخوان‌ها و بروز حالت پرانتزی در پاها شود.

علت زانوی پرانتزی در بزرگسالان

زانوی پرانتزی در بزرگسالان ممکن است به‌دلیل آرتروز یا فرسایش مفصل زانو ایجاد شود. در این شرایط، غضروف‌ها و استخوان‌های اطراف مفصل به‌تدریج تخریب می‌شوند. اگر این فرسایش بیشتر در بخش داخلی مفصل زانو رخ دهد، می‌تواند باعث تغییر شکل استخوان ساق پا و ایجاد حالت پرانتزی در پاها شود.

عوارض زانوی پرانتزی

اگر زانوی پرانتزی درمان نشود، ممکن است به مشکلاتی مانند درد مداوم، بدشکلی بیشتر پاها، ناپایداری مفصل زانو و بروز تدریجی آرتروز منجر شود. در کودکان، این اختلال می‌تواند روی نحوه راه رفتن و دویدن تأثیر بگذارد و تحرک آن‌ها را محدود کند. درمان به‌موقع زانوی پرانتزی می‌تواند عملکرد حرکتی زانو را بهبود ببخشد، از درد جلوگیری کند و روند آسیب به مفصل زانو را کندتر کند.

تشخیص پای پرانتزی

از آن‌جایی که زانوی پرانتزی معمولاً از طریق ظاهر پاها قابل تشخیص است، شناسایی اولیه این عارضه نسبتاً ساده است. پزشک در ویزیت بالینی، میزان انحراف زانوها و علت احتمالی آن را بررسی می‌کند. در طی معاینه، ممکن است طول پا اندازه‌گیری شود و الگوی راه رفتن بیمار نیز مورد ارزیابی قرار گیرد.

برای تشخیص دقیق‌تر، پزشک ممکن است تصویربرداری با اشعه ایکس یا سایر روش‌های تصویربرداری را برای بررسی ساختار استخوان‌ها تجویز کند. همچنین، در صورتی که احتمال ابتلا به بیماری‌هایی مانند راشیتیسم مطرح باشد، ممکن است آزمایش خون نیز انجام شود.

روش‌های درمان پای پرانتزی

روش درمان زانوی پرانتزی بسته به سن فرد، علت زمینه‌ای و شدت انحراف متفاوت است. در بیشتر موارد، کودکان مبتلا به این عارضه نیازی به درمان خاص یا مداخله جراحی ندارند. معمولاً پزشک تنها با بررسی‌های منظم، وضعیت رشد و اصلاح طبیعی زانوها را تحت نظر می‌گیرد و روند بهبود را پیگیری می‌کند.

در صورتی که زانوی پرانتزی به دلیل یک بیماری زمینه‌ای باشد یا با گذر زمان بهبود نیابد، پزشک ممکن است یکی از روش‌های درمانی زیر را پیشنهاد دهد:

درمان پای پرانتزی با بریس

بریس‌های مخصوص برای درمان پاهای پرانتزی اغلب برای کودکان و خردسالان توصیه می‌شوند و تاثیر کمتری در بزرگسالان دارند. استفاده منظم از این بریس‌ها می‌تواند به مرور زمان باعث اصلاح زانوی پرانتزی شود. معمولاً کودکان باید زانوبند را تا زمانی که وضعیت زانویشان بهبود یابد، به طور مداوم بپوشند.

درمان با جراحی

در کودکانی که زانوی پرانتزی ناشی از بیماری‌هایی مانند راشیتیسم یا بیماری بلانت است، ممکن است پزشک به جراحی برای بهبود رشد استخوان درشت نی یا اصلاح موقعیت استخوان‌ها نیاز پیدا کند.

برای افراد میانسال یا سالمندانی که به علت آرتریت شدید دچار زانوی پرانتزی شده‌اند، معمولاً درمان این عارضه از طریق جراحی تعویض مفصل زانو انجام می‌شود. اما در افراد جوان‌تر، به ویژه کسانی که در دهه‌های ۲۰، ۳۰ یا ۴۰ زندگی خود به زانوی پرانتزی مبتلا شده‌اند، پزشک ممکن است از روش‌هایی مانند جراحی اصلاح پای پرانتزی یا استئوتومی برای درمان این مشکل استفاده کند.

درمان با فیزیوتراپی و ورزش

به نظر می‌رسد ورزش‌هایی که عضلات لگن، باسن و ران پا را تقویت می‌کنند، می‌توانند در اصلاح زانوی پرانتزی تأثیر مثبتی داشته باشند. تمریناتی مانند اسکات و لانژ که به تقویت عضلات همسترینگ و کشاله ران کمک می‌کنند، از جمله این ورزش‌ها هستند. این نوع تمرینات می‌توانند باعث بهبود استحکام و تعادل در ناحیه زانو شده و در نهایت به کاهش شدت زانوی پرانتزی کمک کنند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

نوزادان هنگام تولد به طور طبیعی زانوی پرانتزی دارند که معمولاً در طول سال اول زندگی بهبود می‌یابد. اگر این وضعیت پس از سال اول برطرف نشود، درمان معمولاً تا سال دوم آغاز نمی‌شود، اما کودک تحت نظر پزشک قرار می‌گیرد. درمان اغلب پس از سه سالگی شروع می‌شود.

در بزرگسالان، زانوی پرانتزی می‌تواند نتیجه برخی بیماری‌ها مانند التهاب مفاصل (آرتریت) باشد. اگر به آرتریت مبتلا هستید یا احساس می‌کنید که زانوهایتان از هم فاصله گرفته‌اند، بهتر است با یک متخصص ارتوپدی مشورت کنید.

کلام آخر 

پاهای پرانتزی در سنین پایین معمولاً با روش‌های اصلاحی درمان می‌شوند، اما درمان این مشکل در بزرگسالان ممکن است به جراحی نیاز داشته باشد، زیرا اغلب در بزرگسالان این عارضه ناشی از مشکلات و بیماری‌های دیگر است. تشخیص زانوی پرانتزی معمولاً آسان است؛ اگر متوجه شده‌اید که هنگام ایستادن با پاهای جفت، زانوها از هم فاصله می‌گیرند، بهتر است با یک متخصص ارتوپدی مشورت کنید.

بیمارستان مجازی ایران با هدف ارائه خدمات پزشکی به صورت آنلاین و در دسترس برای تمام افراد، در تلاش است تا با کمترین هزینه و سریع‌ترین زمان ممکن، خدمات درمانی را به شما ارائه دهد. این بیمارستان مجازی با استفاده از فناوری‌های پیشرفته، قادر است تا با بهترین کیفیت، مشاوره‌ها و درمان‌های پزشکی را به شما ارائه کند. با تیمی از پزشکان متخصص و کارشناسان پزشکی، بیمارستان مجازی ایران به شما این امکان را می‌دهد که بدون نیاز به مراجعه حضوری، در اسرع وقت و با صرفه‌جویی در هزینه‌ها، از خدمات پزشکی بهره‌مند شوید.

این خدمات شامل مشاوره آنلاین با پزشکان متخصص، دریافت نسخه‌های پزشکی، بررسی علائم بیماری‌ها، و پیگیری‌های درمانی به صورت مجازی است که می‌توانید از هر کجا و در هر زمان از آن استفاده کنید. بیمارستان مجازی ایران به شما کمک می‌کند تا با کاهش هزینه‌ها و زمان مورد نیاز برای درمان، به راحتی به مراقبت‌های بهداشتی دسترسی پیدا کنید. هدف اصلی این بیمارستان، فراهم آوردن خدمات بهداشتی با کیفیت بالا و دسترسی آسان به مراقبت‌های پزشکی برای همه افراد است.