ارتباط میان سطح اکسیژن در خواب و سلامتی
کیفیت پایین خواب می‌تواند منجر به عوارضی مانند خستگی، خواب آلودگی، عدم هوشیاری و مشکلات روحی در افراد شود. در بسیاری از مواقع این کیفیت پایین به دلیل پایین بودن سطح اکسیژن بدن است که در اثر مشکلات تنفسی در هنگام خواب ایجاد می‌شود. از این رو لازم است برای افزایش کیفیت خواب، سبک زندگی خود را تغییر دهیم که در این مقاله به اهمیت خواب و تاثیر اکسیژن بر کیفیت آن می‌پردازیم.
برای این که سطح اشباع اکسیژن در خون هنگام خوابیدن مناسب باشد، لازم است تنفس در این زمان با یک روند ثابت انجام شود. اکسیژن برای عملکرد بدن ما حیاتی است و به کمک آن بافت‌ها و سلول‌هی بدن احیا و درمان می‌شوند. این بدین معنی است که اگر در طول خواب سطح اکسیژن بدن کاهش پیدا کند، تمام عملکردهای آن با مشکل روبرو می‌شوند. هنگام بیداری فرکانس الگوی تنفسی می‌تواند در سطوح متفاوتی باشد، زیرا فرد به انجام فعالیت‌های گوناگونی می‌پردازد که هرکدام به گونه‌ای متفاوت بر تنفس اثر می‌گذارند. در واقع، فعالیت‌های عادی مانند حرف زدن و ورزش کردن همراه با عواملی مانند وضعیت قرار گرفتن بدن و حتی احساسات نقش مهمی در میزان اکسیژن دریافتی در طول روز بازی می‌کنند.
الگوهای تنفسی ممکن است در طول روز تغییر کنند، اما آن چه ثابت می‌ماند خود عمل تنفس است. با این حال تمام این موارد در زمان خواب متفاوت هستند. در حین گذار از حالت بیداری و ورود به مراحل اولیه خواب، نرخ تنفس به تدریج آهسته‌تر ومنظم‌تر می‌شود و دمای بدن شروع به پایین آمدن می‌کند. این موارد بسیار عادی هستند که همواره هنگام خواب اتفاق می‌افتند. با وارد شدن به مراحل عمیق‌تر خواب، ضربان قلب با شل شدن عضلات بدن پایین آمده و الگوی فعالیت مغز تغییر پیدا می‌کند. سپس هورمون رشد آزاد می‌شود که به درمان و رشد بافت‌ها کمک می‌کند. با ورود فرد به مرحله REM در خواب، اکسیژن بیشتری به عضلات بدن فرستاده می‌شود و فعالیت مغز دوباره افزایش پیدا می‌کند. چشم‌ها با سرعت در زیر پلک شروع به حرکت کرده و معمولا خواب دیدن در این مرحله اتفاق می‌افتد. در آخر بدن از این مرحله نیز گذر کرده و از خواب بیدار می‌شویم.
در واقع، اکسیژنی که در طول خوابیدن دریافت کردیم در صورتی که میزان مناسبی داشته باشد، در این مدت وظیفه خود را در راستای کمک به فعالیت‌های مغزی و سلولی انجام می‌دهد. لازم است بدانیم بدن ما توانایی ذخیره کردن اکسیژن برای مواقع ضروری را ندارد و تنها از اکسیژنی استفاده می‌کند که در لحظه به آن می‌‌رسد. در صورت پایین آمدن سطح اشباع اکسیژن ممکن است فرد دچار وقفه‌های تنفسی شود و در صورتی که این مشکل تکرار شود، عوارضی در فرد ایجاد می‌کند که برخی از آن‌ها در زیر آمده‌اند:
- ضربان قلب غیرعادی
- فشار خون بالا
- افسردگی
- حمله قلبی
- نارسایی قلبی
- بروز مشکل در عملکرد ذهنی
- افزایش وزن
- سکته
- زوال عقل
سوالی که ممکن است برای ما به وجود بیاید دلیل پایین آمدن ناگهانی سطح اشباع اکسیژن است. در برخی موارد این مسئله به دلیل مشکلی به نام آپنه خواب ایجاد می‌شود که یکی از اختلالات خواب رایج است و به موجب آن در تنفس مشکل ایجاد می‌شود. آمار نشان می‌دهد نزدیک به 54 میلیون نفر در آمریکا دچار این مشکل هستند که باعث می‌شود در هنگام خواب فرد دچار وقفه‌های تنفسی شود. علاوه بر این، گلو و نرم کام در او تا حدی بسته شده و راه هوایی فرد را مسدود می‌کنند. از این رو، در صورتی که به نظر می‌آید دچار این بیماری هستید، حتما به پزشک مراجعه کنید تا شما را معاینه کند و در صورت نیاز برای شما تست خواب تجویز کند تا مشکل شما تشخیص داده شده و تحت درمان قرار بگیرید. به طور کل در صورتی که مایلید در طول شب میزان دریافت سطح اکسیژن خود را بالا ببرید می‌توانید از توصیه‌های زیر استفاده کنید:
- از مصرف نوشیدنی‌های الکلی قبل از خواب پرهیز کنید.
مصرف این دسته از نوشیدنی‌ها منجر به شل شدن عضلات گلو و تنگ شدن راه هوایی می‌شود که در تنفس فرد هنگام خوابیدن توقف ایجاد می‌کند. همچنین خواب را تکه تکه کرده و از عمیق و باکیفیت شدن آن جلوگیری می‌کند؛ از این رو بدن نمی‌تواند در طول شب به خوبی به درمان و احیای خود بپردازد.
- به پهلو خوابیدن می‌تواند کیفیت خواب را افزایش دهد.
این وضعیت قرارگیری در خواب نسبت به دیگر وضعیت‌ها برای تنفس بهتر است و پزشکان آن را وضعیت درمانی می‌نامند. دلیل این که به پهلو خوابیدن بهتر است، وجود جاذبه زمین است. هنگامی که فرد به پشت می‌خوابد تمام وزن بدن روی ریه‌ها و راه هوایی می‌افتد که منجر به یک انسداد قابل پیشگیری می‌شود. به پهلو خوابیدن علاوه بر محافظت از راه هوایی و کمک به تنفس، منجر به کاهش خروپف در هنگام خواب نیز می‌شود.
- از دندانپزشک برای ابزارهای درمانی دهانی (oral appliance therapy (OAT)) راهنمایی بگیرید.
در برخی از افراد این روش درمانی به باز ماندن راه هوایی و جریان اکسیژن مناسب در هنگام خواب کمک می‌کند. این ابزار دقیقا متناسب با دهان شما اندازه‌گیری می‌شوند و هنگام خوابیدن مانند ارتودنسی و گارد روی دندان‌ها قرار داده می‌شوند. این وسیله اندکی فک فرد را به جلو هدایت می‌کند تا راه هوایی باز بماند و زبان منجر به ایجاد انسداد در گلو نشود. ابزارهای درمانی دهانی معمولا برای افرادی تجویز می‌شوند که دچار آپنه خواب خفیف تا متوسط هستند.
- از دستگاه سی‌پپ استفاده کنید.
پس از مراجعه به پزشک و انجام تست خواب، ممکن است پزشک برای کاهش وقفه‌های تنفسی بیمار در طول خواب، سی‌پپ درمانی را تجویز کند. دستگاه سی پپ یک دستگاه کمک تنفسی است که به طور ثابت فشار هوای مثبت را بر ریه بیمار اعمال می‌کند تا از بسته شدن راه هوایی او جلوگیری شود. این روش تا حد زیادی می‌تواند به افزایش کیفیت خواب کمک کند و عملکرد ریوی و تنفسی فرد را بهبود دهد. تحقیقات نشان می‌دهد بسیاری از افرادی که در هنگام خواب تحت سی‌پپ درمانی قرار می‌گیرند مزایای بسیاری مانند کاهش فشار خون و کاهش بروز بیماری‌هایی مانند حملات قلبی را تجربه می‌کنند.
یک خواب باکیفیت می‌تواند تعیین کند روز شما تا چقدر موفقیت آمیز می‌شود. بسیاری از عواملی که کیفیت خواب را تحت تاثیر قرار می‌دهند مربوط به سطح اکسیژن در خون می‌شوند. از این رو، در صورتی که گمان می‌کنید به بدن شما به اندازه کافی اکسیژن نمی‌رسد و در هنگام خواب دچار مشکلات تنفسی می‌شوید، حتما به یک فرد متخصص مراجعه کنید تا تحت درمان قرار بگیرید.
