هماتوم چیست؟ | بررسی، علت
هماتوم (Hematoma) یکی از مشکلات رایج است که به‌دنبال آسیب به یکی از رگ‌های خونی بزرگ بدن به‌وجود می‌آید. بیشتر افراد در طول زندگی خود حداقل یک‌بار دچار هماتوم می‌شوند. این عارضه معمولاً شبیه به کبودی ظاهر می‌شود و اغلب خطر چندانی ندارد، اما در برخی موارد می‌تواند منجر به مشکلات جدی‌تر شود.
در این مقاله از بیمارستان مجازی ایران، به‌صورت جامع با علل، انواع و روش‌های درمان هماتوم آشنا خواهید شد. همراه ما باشید.
📞 0912-020-1734
در بیمارستان مجازی ایران، کیفیت، سرعت و تخصص را در اولویت قرار داده‌ایم.
با اطمینان به ما بسپارید و تجربه‌ای بی‌نظیر از خدمات حرفه‌ای و مطمئن را داشته باشید.
هماتوم چیست؟
همان‌طور که گفتیم، هماتوم به‌دنبال آسیب به یکی از رگ‌های خونی بزرگ بدن ایجاد می‌شود و ظاهری شبیه کبودی دارد. بیشتر هماتوم‌ها معمولاً بی‌خطر هستند، اما برخی موارد ممکن است مشکلات جدی‌تری به‌وجود بیاورند.
ضربه و صدمات از شایع‌ترین دلایل ایجاد هماتوم هستند، ولی در برخی موارد نیز این عارضه بدون علت مشخصی در نقاط مختلف بدن ظاهر می‌شود.
به‌طور کلی، نوع و شدت هماتوم بستگی به محل آسیب‌دیده دارد و می‌تواند از وضعیت‌های بدون خطر تا شرایط نیازمند مراقبت پزشکی متفاوت باشد.
چه عواملی باعث پیدایش هماتوم می‌شوند؟
هرگونه آسیب به دیواره رگ‌های خونی می‌تواند منجر به نشت خون شود. این خون خارج شده از رگ‌ها باعث تشکیل هماتوم می‌گردد. در ادامه با رایج‌ترین دلایل بروز هماتوم آشنا خواهید شد:
هماتوم ناشی از صدمات جزئی یا شدید
برای بروز هماتوم نیاز به ضربه‌های شدید نیست و گاهی حتی برخورد ساده‌ای مثل ضربه خوردن انگشتان پا به پایه میز یا صندلی هم می‌تواند منجر به این مشکل شود.
از سوی دیگر، آسیب‌های جدی‌تر مانند تصادفات رانندگی، سقوط از ارتفاع یا آنوریسم نیز ممکن است باعث تشکیل هماتوم گردند.
هماتوم ناشی از اقدامات جراحی
برخی از جراحی‌ها، از جمله عمل‌های پزشکی، دندانپزشکی یا جراحی‌های زیبایی، ممکن است باعث بروز هماتوم شوند، زیرا این فرآیندها می‌توانند به بافت‌ها و رگ‌های خونی آسیب برسانند.
هماتوم ناشی از مصرف برخی از داروها
برخی داروهای رقیق‌کننده خون نیز می‌توانند ریسک بروز هماتوم را افزایش دهند. برای مثال، افرادی که به‌طور مرتب آسپرین، وارفارین یا دی پیریدامول (پرستین) مصرف می‌کنند، ممکن است بیشتر در معرض خونریزی‌های غیرطبیعی مانند هماتوم قرار بگیرند.
تفاوت هماتوم با کبودی
تغییر رنگ و حساسیت ناحیه آسیب‌دیده باعث می‌شود بسیاری فکر کنند هماتوم و کبودی یکی هستند، در حالی که این دو تفاوت‌های قابل‌توجهی دارند.
کبودی به‌دنبال آسیب به رگ‌های خونی کوچک ایجاد شده و به صورت لکه‌هایی به رنگ بنفش، آبی یا تیره روی پوست ظاهر می‌شود. معمولاً کبودی‌ها با گذشت زمان به رنگ روشن‌تر یا زرد تبدیل شده و به‌طور طبیعی بدون نیاز به درمان بهبود می‌یابند و مشکل جدی ایجاد نمی‌کنند.
از سوی دیگر، هماتوم ناشی از آسیب به رگ‌های خونی بزرگ‌تر است و ممکن است رنگ آن آبی تیره یا سیاه باشد. هماتوم‌های خفیف معمولاً با مراقبت‌های خانگی رفع می‌شوند، اما موارد شدیدتر نیازمند مراجعه به پزشک و درمان تخصصی هستند.
آشنایی با انواع هماتوم
نوع هماتوم به محلی که در بدن ظاهر می‌شود بستگی دارد و به‌طور معمول به انواع زیر دسته‌بندی می‌شود:
هماتوم گوش
در این نوع هماتوم، فضایی بین غضروف گوش و پوست بالای آن تشکیل می‌شود. این آسیب معمولاً در ورزشکارانی مانند کشتی‌گیران، بوکسورها و سایر رشته‌های ورزشی که برخوردهای شدیدی دارند، بسیار شایع است.
هماتوم زیرجلدی
هماتوم زیرناخنی (Subungual hematoma) در زیر ناخن یا پوست اطراف آن شکل می‌گیرد. این نوع کبودی معمولاً به‌دنبال ضربه‌های خفیف مانند اصابت تصادفی چکش یا سقوط جسم سنگین روی انگشت ایجاد می‌شود.
هماتوم سر پوست
در هماتوم پوست سر (Scalp hematoma) معمولاً به صورت یک برجستگی در ناحیه پوست سر دیده می‌شود. این حالت ناشی از آسیب به پوست و عضله‌های سطحی سر است و تأثیری بر مغز یا عملکرد آن ندارد.
هماتوم سپتوم
تیغه‌ی بینی یا سپتوم (Septum) یک صفحه‌ی عمودی و نازک است که داخل بینی را به دو حفره مجزا تقسیم می‌کند و نقش حمایت ساختاری بینی را بر عهده دارد. وقتی این تیغه دچار ضربه یا شکستگی شود، هماتوم سپتوم شکل می‌گیرد. این نوع هماتوم معمولاً در کودکان شایع‌تر است.
هماتوم رتروپریتئونال
هماتوم رتروپریتئونال یا هماتوم خلف صفاقی (Retroperitoneal hematoma) به‌دنبال خونریزی در فضای پشت صفاق و اطراف اعضای داخلی شکم ایجاد می‌شود. این وضعیت معمولاً با کبودی در ناحیه پهلو همراه است و بیشتر در افراد مسن شایع است.
هماتوم طحال
کبودی در این نوع هماتوم زمانی ظاهر می‌شود که آسیب‌های شدید به طحال یا ناحیه شکم وارد شده باشد. این وضعیت نیازمند درمان فوری است و در صورت بی‌توجهی می‌تواند عوارض جدی و خطرناکی به‌دنبال داشته باشد. با این حال، احتمال ابتلا به این عارضه در افراد بسیار کم است.
هماتوم کبدی
کبد عضوی است که موادی تولید می‌کند که جلوی لخته شدن خون در هنگام خونریزی را می‌گیرند، اما در صورت آسیب دیدن کبد و ایجاد هماتوم کبدی، لازم است سریعاً به پزشک مراجعه شود، زیرا نادیده گرفتن این مشکل می‌تواند منجر به عوارض جدی شود.
هماتوم اپیدورال ستون فقرات (Spinal epidural hematoma)
فضای اپیدورال در کانال نخاعی شامل لنف، ریشه‌های عصبی نخاع، بافت همبند، رگ‌های کوچک و شبکه‌ای از عروق در ناحیه کمری است. زمانی که آسیب شدیدی به لایه‌های نخاع و مهره‌ها وارد شود، هماتوم اپیدورال ایجاد می‌شود. اگرچه این مشکل نادر است، اما عدم درمان آن می‌تواند عوارض جدی و خطرناکی برای بیمار به دنبال داشته باشد.
هماتوم اپیدورال داخل جمجمه
هماتوم اپیدورال (Spinal epidural hematoma) یکی از شایع‌ترین انواع این بیماری است که در فضای بیرونی مغز و جمجمه رخ می‌دهد. معمولاً این عارضه به‌دنبال شکستگی جمجمه و پارگی رگ‌های شریان خلفی یا مننژیال میانی ایجاد می‌شود. همچنین ممکن است در اثر ضربه شدید به سر و مغز به وجود آید.
این نوع هماتوم اغلب ناشی از ضربات ناگهانی به سر است و در صورت عدم درمان به موقع، خطر مرگ در این بیماران افزایش می‌یابد. به همین دلیل، در صورت وارد شدن هرگونه ضربه به سر، مراجعه فوری به پزشک و انجام معاینات تخصصی بسیار حیاتی است.
هماتوم ساب دورال یا زیر سخت شامه
ساب‌دورال یا سخت‌شامه (Subdural) بیرونی‌ترین لایه‌ای است که سیستم عصبی مرکزی را احاطه کرده است. هماتوم ساب‌دورال معمولاً در اثر ضربه به سر ایجاد می‌شود و در صورت عدم درمان به موقع، می‌تواند منجر به عوارض جدی مانند فلج مغزی و حتی مرگ شود.
علائم هماتوم چیست؟
علائم این بیماری ممکن است فوراً نمایان نشوند، اما معمولاً در روزهای اول پس از آسیب ظاهر می‌شوند. علائم هماتوم ساب‌دورال معمولاً ظرف ۷۲ ساعت پس از ضربه بروز می‌کند. شدت علائم بستگی به میزان وخامت هماتوم دارد و ممکن است شامل موارد زیر باشد:
علائم هماتوم خفیف
وقتی هماتوم در سطح پوست باشد، فرد ممکن است علائم زیر را داشته باشد:
- تغییر رنگ پوست
- ورم و التهاب
- حساس شدن ناحیه آسیب‌دیده
- قرمزی پوست
- احساس درد و گرما در اطراف محل آسیب
علائم هماتوم های شدید
در موارد شدیدتر، فرد ممکن است با علائم جدی‌تری روبرو شود. به‌عنوان مثال، در هماتوم اپیدورال داخل جمجمه باید به علائمی مانند:
- سردرد شدید و تشدید شونده
- تغییر شکل یا ناهمواری مردمک چشم
- دشواری در حرکت دادن بازو یا پا
- کاهش شنوایی
- مشکل در بلعیدن
- احساس خواب‌آلودگی
- از دست دادن هوشیاری
توجه داشته باشید که اگر دچار آسیب سر شده‌اید و هر یک از این علائم را مشاهده کردید، فوراً باید به پزشک مراجعه کنید.
روش‌های درمان را بشناسید
هماتوم‌های خفیف معمولاً نیاز به درمان خاصی ندارند و بدن به مرور زمان خون تجمع یافته در ناحیه آسیب‌دیده را جذب کرده و بهبود پیدا می‌کند.
درمان خانگی
در صورتی که هماتوم خفیف باشد، بهتر است ناحیه آسیب‌دیده را استراحت دهید و برای کاهش درد و تورم از کمپرس یخ استفاده کنید.
درمان پزشکی
اگر درد شدیدی دارید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. پزشکان ممکن است استفاده از آتل برای ثابت نگه‌داشتن ناحیه آسیب‌دیده یا داروهای مسکن برای کاهش درد را توصیه کنند.
یادتان باشد برای کاهش التهاب و درد هماتوم، از مصرف خودسرانه داروها اجتناب کنید؛ چرا که برخی داروها مثل آسپرین می‌توانند وضعیت را بدتر کنند.
جراحی
در مواردی که هماتوم شدید باشد و فشار زیادی بر نخاع، مغز یا دیگر اندام‌ها وارد کند، پزشک ممکن است جراحی را لازم بداند. همچنین در برخی شرایط، برای پیشگیری از عفونت، تخلیه جراحی هماتوم ضروری است.
عوارض ناشی از هماتوم
در صورت عدم درمان هماتوم، ممکن است عوارض جدی به وجود آید. برای مثال، هماتوم مغزی که تشخیص داده نشده و درمان نشود، می‌تواند باعث بروز علائمی مانند سردردهای مداوم، سرگیجه و مشکلات گفتاری در فرد شود.
کلام آخر
بسیاری از هماتوم‌ها خفیف بوده و معمولاً مشکلی ایجاد نمی‌کنند. هماتوم‌های کوچک را می‌توان با روش‌های مراقبتی ساده در خانه مدیریت کرد. اما اگر هماتوم همراه با درد شدید باشد، بهتر است برای دریافت مراقبت‌های پزشکی اقدام کنید.
همچنین توجه داشته باشید افرادی که از ناحیه سر دچار آسیب شده‌اند یا هماتوم آن‌ها عفونی شده، باید فوراً به پزشک مراجعه کنند تا با تشخیص به‌موقع و درمان مناسب، از بروز عوارض جدی جلوگیری شود.
بیمارستان مجازی ایران با هدف ارائه خدمات پزشکی به صورت آنلاین و در دسترس برای تمام افراد، در تلاش است تا با کمترین هزینه و سریع‌ترین زمان ممکن، خدمات درمانی را به شما ارائه دهد. این بیمارستان مجازی با استفاده از فناوری‌های پیشرفته، قادر است تا با بهترین کیفیت، مشاوره‌ها و درمان‌های پزشکی را به شما ارائه کند. با تیمی از پزشکان متخصص و کارشناسان پزشکی، بیمارستان مجازی ایران به شما این امکان را می‌دهد که بدون نیاز به مراجعه حضوری، در اسرع وقت و با صرفه‌جویی در هزینه‌ها، از خدمات پزشکی بهره‌مند شوید.
این خدمات شامل مشاوره آنلاین با پزشکان متخصص، دریافت نسخه‌های پزشکی، بررسی علائم بیماری‌ها، و پیگیری‌های درمانی به صورت مجازی است که می‌توانید از هر کجا و در هر زمان از آن استفاده کنید. بیمارستان مجازی ایران به شما کمک می‌کند تا با کاهش هزینه‌ها و زمان مورد نیاز برای درمان، به راحتی به مراقبت‌های بهداشتی دسترسی پیدا کنید. هدف اصلی این بیمارستان، فراهم آوردن خدمات بهداشتی با کیفیت بالا و دسترسی آسان به مراقبت‌های پزشکی برای همه افراد است.
