علائم پوکی استخوان
پوکی استخوان یا استئوپروز یکی از مشکلات رایج سلامت استخوان‌هاست. تخمین زده می‌شود که حدود ۱۷٪ از افراد بالای ۳۰ سال در ایران به این بیماری مبتلا هستند. اما پوکی استخوان دقیقاً چیست و چه افرادی بیشتر در معرض آن قرار دارند؟ در این مقاله از بیمارستان مجازی ایران، به بررسی علل و علائم پوکی استخوان، روش‌های پیشگیری، تشخیص و درمان این بیماری خواهیم پرداخت.
📞 0912-020-1734
در بیمارستان مجازی ایران، کیفیت، سرعت و تخصص را در اولویت قرار داده‌ایم.
با اطمینان به ما بسپارید و تجربه‌ای بی‌نظیر از خدمات حرفه‌ای و مطمئن را داشته باشید.
پوکی استخوان یا استئوپروز چگونه ایجاد می‌شود؟
پوکی استخوان حالتی است که در آن استخوان‌ها به‌شدت ضعیف شده و احتمال شکستگی آن‌ها به‌سادگی افزایش می‌یابد. معمولاً استخوان‌های لگن، ستون فقرات و مچ دست بیشتر در معرض شکنندگی قرار می‌گیرند.
این بیماری به «بیماری خاموش» معروف است، زیرا تا زمانی که شکستگی رخ ندهد، معمولاً علائم خاصی نشان نمی‌دهد. استخوان‌ها بافتی زنده هستند که به‌طور مداوم در حال تجزیه و بازسازی‌اند؛ استخوان‌های قدیمی شکسته و استخوان‌های جدید جایگزین آن‌ها می‌شوند.
رشد توده استخوانی معمولاً تا حدود سن ۳۰ سالگی ادامه دارد و پس از آن متوقف می‌شود، بنابراین حفظ و محافظت از این توده تا حد امکان اهمیت زیادی دارد. با افزایش سن، فرآیند جایگزینی استخوان سالم کندتر شده و ساختار استخوان که شبیه به لانه زنبور است، دچار تغییر می‌شود. در پوکی استخوان، فاصله بین ساختارهای لانه‌زنبوری استخوان افزایش یافته و پوسته خارجی آن نازک و شکننده می‌شود، که منجر به شکستگی آسان‌تر استخوان‌ها می‌گردد.
علائم پوکی استخوان
در مراحل اولیه، پوکی استخوان معمولاً بدون علامت است؛ اما با پیشرفت بیماری و افزایش ضعف استخوان‌ها، علائم زیر ممکن است ظاهر شوند:
- درد کمر ناشی از شکستگی یا فروپاشی مهره‌ها
- کاهش تدریجی قد
- تغییر وضعیت بدن و ایجاد خمیدگی
- شکستگی استخوان‌ها حتی با ضربه‌های خفیف یا بدون ضربه
تشخیص پوکی استخوان در مراحل ابتدایی معمولاً با انجام آزمایش‌هایی مانند تست تراکم استخوان انجام می‌شود. پزشک متخصص ارتوپدی می‌تواند با بررسی وضعیت فرد، احتمال ابتلا به پوکی استخوان را ارزیابی کرده و تست‌های لازم را توصیه کند.
علل پوکی استخوان در زنان
زنان بیشتر از مردان در معرض پوکی استخوان قرار دارند، زیرا تغییرات هورمونی دوران یائسگی مستقیماً بر تراکم استخوان‌ها تأثیر می‌گذارد.
هورمون استروژن نقش مهمی در حفظ سلامت و استحکام استخوان‌ها در زنان دارد. پس از یائسگی، کاهش سطح استروژن منجر به کاهش توده استخوانی می‌شود.
از دیگر عوامل خطر پوکی استخوان در زنان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- یائسگی زودرس (قبل از ۴۵ سالگی)
- جراحی برداشتن رحم و تخمدان‌ها پیش از ۴۵ سالگی
- توقف قاعدگی به مدت بیش از ۶ ماه ناشی از ورزش شدید یا رژیم‌های غیر اصولی کاهش وزن
علل پوکی استخوان در مردان
در بسیاری از موارد، علت دقیق پوکی استخوان در مردان مشخص نیست؛ اما هورمون تستوسترون نقش مهمی در حفظ سلامت استخوان‌ها ایفا می‌کند. کاهش سطح تستوسترون می‌تواند ریسک ابتلا به پوکی استخوان را در مردان افزایش دهد. از عوامل موثر در کاهش تستوسترون می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مصرف برخی داروهای استروئیدی
- سوءمصرف الکل
- هیپوگنادیسم (کاهش غیرطبیعی سطح تستوسترون)
چه افرادی در معرض خطر ابتلا به پوکی استخوان هستند؟
پوکی استخوان ممکن است در هر سنی اتفاق بیفتد، اما با افزایش سن به‌ویژه در زنان، خطر ابتلا به این بیماری بیشتر می‌شود. زنان سفیدپوست و آسیایی بیشتر در معرض شکستگی استخوان هستند. سایر عوامل خطر شامل موارد زیر می‌شوند:
- سابقه خانوادگی پوکی استخوان یا شکستگی‌های مکرر
- سن بالای ۵۰ سال
- جراحی برداشتن تخمدان‌ها قبل از یائسگی
- یائسگی زودرس
- کمبود ویتامین D و کلسیم در طول زندگی
- بی‌تحرکی یا استراحت طولانی مدت در بستر
- سیگار کشیدن
- مصرف برخی داروها مانند داروهای آسم، درمان آرتریت یا داروهای ضدسرطان
- جثه کوچک و استخوان‌های ظریف
عوارض پوکی استخوان
پوکی استخوان علاوه بر افزایش احتمال شکستگی‌های مکرر، مشکلات و عوارض دیگری نیز به همراه دارد.
کاهش فعالیت بدنی در افراد مبتلا می‌تواند منجر به افزایش وزن و چاقی شود که این موضوع خطر بروز بیماری‌های قلبی و دیابت را بالا می‌برد. ترس از شکستگی استخوان ممکن است باعث کاهش تحرک و در نتیجه انزوا و از دست رفتن استقلال فرد شود. همچنین محدود شدن فعالیت‌های مورد علاقه، می‌تواند احساس افسردگی را در فرد تشدید کند که این افسردگی نیز به نوبه خود توانایی فرد را در مدیریت بیماری کاهش می‌دهد. علاوه بر این، درد ناشی از شکستگی‌های پوکی استخوان بسیار آزاردهنده و ناراحت‌کننده است.
تشخیص
اسکن تراکم استخوان یکی از روش‌های مهم برای تشخیص پوکی استخوان است که معمولاً پس از بررسی سابقه خانوادگی و عوامل خطر انجام می‌گیرد. این اسکن با استفاده از اشعه ایکس انجام می‌شود و قادر است خطر شکستگی‌های ناشی از پوکی استخوان را تعیین کند و همچنین میزان پاسخ بیمار به درمان را ارزیابی نماید. علاوه بر این، سونوگرافی پاشنه پا نیز به عنوان روشی کمتر رایج برای تشخیص این بیماری به کار می‌رود.
چه افرادی باید تست تراکم استخوان بدهند؟
معمولاً زنان بالای ۶۵ سال توصیه می‌شود که اسکن تراکم استخوان انجام دهند. همچنین، زنان و مردان جوان‌تر که یکی از عوامل خطر پوکی استخوان را دارند، بهتر است با متخصص ارتوپدی مشورت کنند.
عوامل خطری که انجام تست تراکم استخوان را لازم می‌کند شامل موارد زیر است:
- شکستگی استخوان حتی در اثر ضربه خفیف یا حادثه جزئی
- ابتلا به آرتریت روماتوئید
- وزن بسیار پایین بدن
- سابقه مصرف سیگار و نوشیدنی‌های الکلی
- استفاده طولانی‌مدت (۳ ماه یا بیشتر) از داروهای کورتون
- کمبود ویتامین D
- سابقه شکستگی استخوان لگن یا ران در والدین
درمان پوکی استخوان
درمان پوکی استخوان معمولاً شامل دارودرمانی، انجام ورزش‌های مناسب و مصرف مکمل‌ها و ویتامین‌های ضروری می‌شود. تمریناتی مانند ورزش‌های استقامتی، تمرینات تعادلی و وزنه‌برداری نقش مهمی در پیشگیری و بهبود این بیماری دارند.
استافده از مکمل
مصرف ویتامین D همراه با کلسیم می‌تواند روند تحلیل استخوان را کند کند؛ به همین دلیل بسیاری از پزشکان مصرف منابع غذایی یا مکمل‌های کلسیم و ویتامین D را توصیه می‌کنند.
میزان مصرف روزانه توصیه‌شده کلسیم برای زنان ۱۹ تا ۵۰ سال و مردان ۱۹ تا ۷۰ سال، ۱۰۰۰ میلی‌گرم است. همچنین برای زنان ۵۱ تا ۷۰ سال و تمامی افراد بالای ۷۰ سال، این مقدار به ۱۲۰۰ میلی‌گرم در روز افزایش می‌یابد.
نقش ورزش در درمان پوکی استخوان
ورزش به تقویت استخوان‌ها کمک کرده و از کاهش تراکم استخوان که با افزایش سن رخ می‌دهد، جلوگیری می‌کند. در برخی موارد، ورزش می‌تواند باعث افزایش تراکم استخوان نیز شود. علاوه بر این، ورزش به بهبود تعادل و وضعیت بدن کمک می‌کند و خطر زمین‌خوردن را کاهش می‌دهد.
تمرینات قدرتی برای تقویت استخوان‌های بازو و بخش بالایی ستون فقرات بسیار مؤثر هستند. این تمرینات شامل استفاده از نوارهای مقاومتی، کشش‌های مقاومتی یا وزنه‌برداری می‌شود. همچنین ورزش‌هایی مثل پیاده‌روی و دوچرخه‌سواری برای تقویت استخوان‌های ساق پا، لگن و ستون فقرات مفید هستند.
اصلاح رژیم غذایی
همزمان با درمان پوکی استخوان، تغذیه مناسب نیز نقش مهمی در تقویت استخوان‌ها ایفا می‌کند. برای حفظ سلامت استخوان‌ها، باید منابع غذایی حاوی کلسیم و ویتامین D را به‌طور منظم در رژیم غذایی گنجاند. علاوه بر این، مواد مغذی دیگری مانند پروتئین، منیزیم، روی و ویتامین K نیز به سلامت استخوان‌ها کمک می‌کنند. منابع غنی از کلسیم شامل محصولات لبنی، سبزیجات برگ‌سبز تیره، غلات و نان‌های غنی‌شده با کلسیم، محصولات سویا و آب‌پرتقال هستند.
کلام آخر
در مراحل ابتدایی، پوکی استخوان معمولاً هیچ علامتی ندارد. به همین دلیل آشنایی با عوامل خطر اهمیت زیادی دارد. تغذیه سالم و فعالیت بدنی منظم را جدی بگیرید و درباره‌ی نیاز به مصرف مکمل‌ها با پزشک خود مشورت کنید. اگر بالای ۳۰ سال سن دارید، بهتر است برای بررسی احتمال ابتلا و انجام تست‌های لازم، با یک پزشک متخصص صحبت کنید.
بیمارستان مجازی ایران با هدف ارائه خدمات پزشکی به صورت آنلاین و در دسترس برای تمام افراد، در تلاش است تا با کمترین هزینه و سریع‌ترین زمان ممکن، خدمات درمانی را به شما ارائه دهد. این بیمارستان مجازی با استفاده از فناوری‌های پیشرفته، قادر است تا با بهترین کیفیت، مشاوره‌ها و درمان‌های پزشکی را به شما ارائه کند. با تیمی از پزشکان متخصص و کارشناسان پزشکی، بیمارستان مجازی ایران به شما این امکان را می‌دهد که بدون نیاز به مراجعه حضوری، در اسرع وقت و با صرفه‌جویی در هزینه‌ها، از خدمات پزشکی بهره‌مند شوید.
این خدمات شامل مشاوره آنلاین با پزشکان متخصص، دریافت نسخه‌های پزشکی، بررسی علائم بیماری‌ها، و پیگیری‌های درمانی به صورت مجازی است که می‌توانید از هر کجا و در هر زمان از آن استفاده کنید. بیمارستان مجازی ایران به شما کمک می‌کند تا با کاهش هزینه‌ها و زمان مورد نیاز برای درمان، به راحتی به مراقبت‌های بهداشتی دسترسی پیدا کنید. هدف اصلی این بیمارستان، فراهم آوردن خدمات بهداشتی با کیفیت بالا و دسترسی آسان به مراقبت‌های پزشکی برای همه افراد است.
