سکته مغزی در زنان و مردان
آشنایی با علائم سکته مغزی نقش مهمی در نجات جان افراد دارد؛ زیرا سرعت عمل در تشخیص و درمان، تأثیر مستقیمی بر کاهش عوارض ناشی از سکته دارد. اگر بتوانید نشانه‌های اولیه این عارضه را به‌درستی شناسایی کنید، می‌توانید سریعاً اقدامات لازم را انجام داده و فرد را به مرکز درمانی منتقل کنید. در این صورت، احتمال بهبود کامل بیمار به‌طور چشمگیری افزایش می‌یابد. در این مقاله از بیمارستان مجازی ایران، به بررسی نشانه‌ها، دلایل و پیامدهای سکته مغزی می‌پردازیم. همراه ما باشید.
📞 0912-020-1734
در بیمارستان مجازی ایران، کیفیت، سرعت و تخصص را در اولویت قرار داده‌ایم.
با اطمینان به ما بسپارید و تجربه‌ای بی‌نظیر از خدمات حرفه‌ای و مطمئن را داشته باشید.
سکته مغزی چیست؟
سکته مغزی زمانی اتفاق می‌افتد که جریان خون به بخشی از مغز به دلیل انسداد یا پارگی عروق خونی کاهش یافته یا به‌طور کامل متوقف شود. در چنین شرایطی، اکسیژن و مواد مغذی لازم به سلول‌های مغزی نمی‌رسد و این سلول‌ها در مدت کوتاهی آسیب دیده یا از بین می‌روند؛ در نتیجه، علائم سکته مغزی بروز می‌کند.
این وضعیت نوعی اختلال در عروق مغزی است که مستقیماً بر رگ‌های خون‌رسان به مغز تأثیر می‌گذارد و ممکن است منجر به آسیب‌های جدی مغزی شود.
سکته مغزی یک وضعیت اورژانسی به شمار می‌آید و با مشاهده اولین علائم، باید بلافاصله به مراکز درمانی مراجعه کرد. در بسیاری از موارد، این عارضه با درمان به‌موقع قابل کنترل است؛ اما اگر رسیدگی به آن با تأخیر انجام شود، می‌تواند منجر به ناتوانی‌های دائمی یا حتی مرگ شود.
علائم سکته مغزی
شناسایی به‌موقع علائم سکته مغزی نقش کلیدی در آغاز درمان سریع و جلوگیری از عوارض جدی آن دارد.
علائم رایج سکته مغزی شامل موارد زیر است:
- بی‌حسی یا ضعف ناگهانی در صورت، دست یا پا (به‌خصوص در یک سمت بدن)
- احساس گیجی یا کاهش سطح هوشیاری
- فلج یک‌طرفه
- اختلال در صحبت کردن یا درک کلمات
- سرگیجه یا چرخش سر
- اختلال در حفظ تعادل و هماهنگی حرکات
- سردرد ناگهانی و شدید بدون علت مشخص
- مشکل در راه رفتن
- گفتار نامفهوم
- اختلالات بینایی مانند تاری دید یا دوبینی
در مراحل اولیه، علائمی مانند بی‌حسی در یک سمت بدن، مشکل در حفظ تعادل، اختلال گفتاری، کاهش هوشیاری و اختلالات بینایی معمولاً بیشترین هشدار را ایجاد می‌کنند. شناسایی این نشانه‌ها می‌تواند جان بیمار را نجات دهد.
علائم قبل از سکته مغزی
در برخی موارد، سکته مغزی به‌صورت تدریجی و با علائم هشداردهنده ظاهر میشود. این علائم اولیه ممکن است چند ساعت یا حتی چند روز قبل از بروز سکته کامل آغاز شوند و فرصتی طلایی برای مداخله درمانی فراهم کنند.
علائم هشداردهنده‌ی اولیه سکته مغزی عبارت‌اند از:
- بی‌حسی یا ضعف ناگهانی در اندام‌ها، به‌ویژه در یک سمت بدن
- سردرد شدید و ناگهانی، همراه با یا بدون سرگیجه
- اختلال در گفتار یا ناتوانی در بیان کلمات
- دشواری در راه رفتن یا از دست دادن تعادل
- گفتار نامفهوم یا مبهم
- اختلال بینایی در یک یا هر دو چشم، مانند تاری دید یا دوبینی
توجه به این نشانه‌ها و مراجعه فوری به مراکز درمانی می‌تواند از عوارض جدی و دائمی سکته مغزی جلوگیری کند.
علائم سکته مغزی در زنان
اگرچه بیشتر علائم سکته مغزی میان زنان و مردان مشابه است، اما برخی نشانه‌ها در زنان با احتمال بیشتری بروز می‌کنند و ممکن است کمتر شناخته‌شده باشند. آگاهی از این علائم می‌تواند در تشخیص سریع‌تر و کاهش عوارض ناشی از سکته مغزی مؤثر باشد.
علائم سکته مغزی که ممکن است در زنان بیشتر دیده شود، شامل موارد زیر است:
- حالت تهوع یا استفراغ بدون دلیل مشخص
- توهم یا اختلال در درک واقعیت
- درد غیرمعمول در بخش‌هایی از بدن
- احساس ضعف و بی‌حالی شدید
- تنگی نفس یا مشکل در تنفس
- افت سطح هوشیاری
- بروز تشنج
- تغییر ناگهانی در رفتار یا خلق‌وخو (مانند تحریک‌پذیری یا بی‌قراری)
- گیجی یا دشواری در پاسخگویی به سؤالات ساده
شناسایی این علائم در مراحل اولیه می‌تواند به مداخله درمانی سریع و کاهش خطر ناتوانی‌های جدی کمک کند.
علائم سکته مغزی در مردان
برخی از علائم سکته مغزی ممکن است در مردان با احتمال بیشتری ظاهر شوند. شناخت این علائم می‌تواند به تشخیص سریع‌تر و اقدام به‌موقع برای درمان کمک کند.
علائمی که در مردان هنگام سکته مغزی بیشتر دیده میشود عبارت‌اند از:
- لبخند نامتقارن یا افتادگی یک‌طرفه صورت
- تکلم نامفهوم یا دشوار شدن بیان کلمات
- ناتوانی در بلند کردن هر دو بازو یا ضعف در یکی از آن‌ها
- احساس بی‌حسی یا ضعف ناگهانی در یک‌طرف بدن (صورت، بازو یا پا)
در صورت مشاهده هر یک از این علائم، باید فوراً با اورژانس تماس گرفته شود، چراکه درمان زودهنگام می‌تواند از آسیب‌های جدی مغزی جلوگیری کند.
انواع سکته مغزی
سکته مغزی به‌طور کلی به سه نوع اصلی تقسیم میشود که هرکدام مکانیسم و ویژگی‌های خاص خود را دارند:
۱. سکته مغزی ایسکمیک
این نوع، رایج‌ترین نوع سکته مغزی است و حدود ۸۷ درصد موارد را شامل میشود. سکته مغزی ایسکمیک زمانی رخ می‌دهد که یک رگ خونی در مغز به دلیل لخته یا انسداد، مسدود شود و در نتیجه جریان خون و اکسیژن به مغز کاهش یابد یا متوقف شود.
۲. سکته مغزی هموراژیک (خونریزی‌دهنده)
در این نوع سکته، یک رگ خونی در مغز پاره میشود و باعث خونریزی در بافت مغزی میشود. این خونریزی معمولاً به دلیل ترکیدن آنوریسم یا ناهنجاری‌های عروقی رخ می‌دهد و می‌تواند به بافت مغز آسیب برساند.
۳. حمله ایسکمیک گذرا (TIA)
این حالت که به آن “سکته خفیف” نیز می‌گویند، زمانی اتفاق می‌افتد که جریان خون به‌طور موقت در بخشی از مغز متوقف شود. برخلاف سکته مغزی کامل، علائم TIA معمولاً طی چند دقیقه تا چند ساعت برطرف میشود، اما یک هشدار جدی برای احتمال سکته کامل در آینده است و نباید نادیده گرفته شود.
دلایل سکته مغزی و عوامل خطرساز آن
تا اینجا با انواع و علائم سکته مغزی آشنا شدیم؛ در ادامه به بررسی دلایل و عوامل خطر ابتلا به این بیماری می‌پردازیم. علت بروز سکته مغزی بسته به نوع آن می‌تواند متفاوت باشد، اما به‌طورکلی عواملی وجود دارند که احتمال وقوع این عارضه را افزایش می‌دهند.
مهم‌ترین عوامل خطر سکته مغزی عبارت‌اند از:
- اضافه‌وزن یا چاقی
- افزایش سن
- فشار خون بالا
- دیابت
- کلسترول بالا
- سابقه خانوادگی سکته یا بیماری‌های قلبی
- کم‌تحرکی یا سبک زندگی بی‌تحرک
- بیماری‌های قلبی و عروقی
- مصرف دخانیات
- نوشیدنی‌های الکلی
- سوءمصرف مواد مخدر
برخی از این عوامل مانند سن یا سابقه خانوادگی قابل تغییر نیستند، اما با اصلاح سبک زندگی، ترک سیگار، رژیم غذایی سالم و ورزش منظم می‌توان بسیاری از عوامل خطر را کنترل یا کاهش داد.
عوارض بعد از سکته مغزی
عوارض ناشی از سکته مغزی بسته به محل آسیب‌دیده در مغز و مدت‌زمانی که خون‌رسانی مختل شده است، می‌تواند شدت و نوع متفاوتی داشته باشد.
از جمله شایع‌ترین عوارض سکته مغزی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- فلج یا ضعف عضلانی در یک‌طرف بدن
- اختلال در گفتار یا بلع
- مشکلات شناختی مانند ضعف حافظه، اختلال در تمرکز یا قدرت استدلال
- تغییرات خلقی و روانی مانند افسردگی یا اضطراب
- احساس درد، کرختی یا سوزن‌سوزن شدن در دست‌ها یا پاها
- اختلال در رفتار یا کاهش توانایی انجام کارهای روزمره و مراقبت از خود
مداخله و توان‌بخشی زودهنگام می‌تواند نقش مهمی در کاهش این عوارض و بهبود کیفیت زندگی فرد داشته باشد.
راه های جلوگیری از سکته مغزی چیست؟
بهترین روش برای پیشگیری از سکته مغزی، مدیریت عوامل خطر و اصلاح سبک زندگی است.
راهکارهای موثر شامل موارد زیر هستند:
- رعایت رژیم غذایی سالم و متعادل با مصرف زیاد میوه‌ها و سبزیجات تازه
- انجام ورزش منظم و حفظ فعالیت بدنی روزانه
- پیشگیری و کنترل اضافه‌وزن و چاقی
- ترک سیگار و اجتناب از مصرف نوشیدنی‌های الکلی
- کنترل دقیق فشار خون
- مدیریت و تنظیم سطح قند خون
این اقدامات به کاهش چشمگیر ریسک سکته مغزی و بهبود سلامت کلی کمک می‌کنند.
اقدامات اولیه هنگام سکته مغزی
همان‌طور که گفته شد، سکته مغزی یک وضعیت اضطراری پزشکی است و سرعت عمل در پیشگیری از عوارض و نجات جان بیمار بسیار حیاتی است.
اگر کسی در اطراف شما علائم سکته مغزی نشان داد، مراحل زیر را دنبال کنید:
- آرامش خود را حفظ کنید و فوراً با اورژانس (۱۱۵) تماس بگیرید.
- بیمار را در وضعیت مناسبی قرار دهید؛ بهتر است به پهلوی خود خوابانده شود و سر کمی بالاتر باشد.
- تنفس بیمار را بررسی کنید و در صورت نبود تنفس، احیای قلبی-ریوی (CPR) را آغاز کنید. لباس‌های تنگ بیمار را شل کنید.
- بیمار را با پتو گرم نگه دارید تا از سرما جلوگیری شود.
- از دادن هرگونه غذا یا نوشیدنی به بیمار خودداری کنید، زیرا خطر خفگی وجود دارد.
- اگر بیمار ضعف در اندام‌ها دارد، از جابه‌جایی او خودداری کنید.
- علائم بیمار و زمان شروع آن‌ها را به دقت یادداشت کنید و اگر ضربه به سر وارد شده، حتماً این موضوع را به تیم اورژانس اطلاع دهید تا بهترین مراقبت انجام شود.
تشخیص سکته مغزی
برای تشخیص سکته مغزی روش‌های متعددی وجود دارد که بهترین نتیجه زمانی به دست می‌آید که بیمار ظرف حداکثر ۳ ساعت پس از ظهور علائم اولیه به مرکز درمانی منتقل شود.
معاینه پزشکی
پزشک ابتدا قدرت عضلات، رفلکس‌ها، حس بینایی و تعادل بیمار را ارزیابی می‌کند. همچنین فشار خون اندازه‌گیری شده و عروق خونی پشت چشم مورد بررسی قرار می‌گیرند.
آزمایش خون
از طریق اندازه‌گیری پارامترهای خونی، احتمال لخته شدن یا خونریزی بررسی میشود. آزمایش‌هایی مانند زمان پروترومبین (PT) و زمان ترومبوپلاستین نسبی (PTT) نقش مهمی در تعیین علت خونریزی یا لخته شدن خون دارند. همچنین نمونه خون برای شناسایی عوامل عفونت‌زا بررسی میشود.
سونوگرافی کاروتید
این روش جریان خون در عروق کاروتید را بررسی کرده و میزان تنگی شریان یا وجود لخته را تشخیص می‌دهد.
آنژیوگرافی مغزی
با استفاده از اشعه ایکس و تزریق ماده حاجب، تصاویر دقیقی از عروق خونی مغز تهیه میشود. این روش برای شناسایی آنوریسم، تنگی عروق، ناهنجاری‌های شریانی-وریدی، تومور مغزی و وجود لخته کاربرد دارد.
اکوکاردیوگرام
در این روش تصویربرداری دقیق از قلب انجام میشود تا هرگونه لخته‌ای که ممکن است به سمت مغز حرکت کند، شناسایی شود.
ام‌آر‌آی
ام‌آر‌آی با استفاده از امواج مغناطیسی، تصاویر دقیقی از مغز ایجاد کرده و نواحی آسیب‌دیده را نشان می‌دهد.
تفاوت سکته مغزی و خونریزی مغزی چیست؟
خونریزی مغزی نوعی سکته مغزی است که در آن شریان‌های مغزی دچار پارگی شده و خون در بافت مغز نشت می‌کند.
ایا سکته مغزی خوب میشود؟
کلام آخر
با آگاهی از علائم سکته مغزی می‌توانید از بروز آسیب‌های جدی و حتی فوت عزیزانتان پیشگیری کنید. زمان نقش بسیار مهمی در کاهش عوارض سکته دارد. به محض مشاهده نخستین علائم، بیمار را به پهلو قرار دهید و فوراً با اورژانس تماس بگیرید. همچنین از دادن آب یا هر نوع خوراکی به او خودداری کنید.
بیمارستان مجازی ایران با هدف ارائه خدمات پزشکی به صورت آنلاین و در دسترس برای تمام افراد، در تلاش است تا با کمترین هزینه و سریع‌ترین زمان ممکن، خدمات درمانی را به شما ارائه دهد. این بیمارستان مجازی با استفاده از فناوری‌های پیشرفته، قادر است تا با بهترین کیفیت، مشاوره‌ها و درمان‌های پزشکی را به شما ارائه کند. با تیمی از پزشکان متخصص و کارشناسان پزشکی، بیمارستان مجازی ایران به شما این امکان را می‌دهد که بدون نیاز به مراجعه حضوری، در اسرع وقت و با صرفه‌جویی در هزینه‌ها، از خدمات پزشکی بهره‌مند شوید.
این خدمات شامل مشاوره آنلاین با پزشکان متخصص، دریافت نسخه‌های پزشکی، بررسی علائم بیماری‌ها، و پیگیری‌های درمانی به صورت مجازی است که می‌توانید از هر کجا و در هر زمان از آن استفاده کنید. بیمارستان مجازی ایران به شما کمک می‌کند تا با کاهش هزینه‌ها و زمان مورد نیاز برای درمان، به راحتی به مراقبت‌های بهداشتی دسترسی پیدا کنید. هدف اصلی این بیمارستان، فراهم آوردن خدمات بهداشتی با کیفیت بالا و دسترسی آسان به مراقبت‌های پزشکی برای همه افراد است.
