سکته قلبی در زنان و مردان
سکته قلبی به وضعیتی گفته می‌شود که جریان خون به قلب به طور ناگهانی کاهش می‌یابد یا قطع می‌شود. علت این مشکل معمولاً مسدود شدن رگ‌های قلبی به‌وسیله لخته خون یا چربی است. علائم سکته قلبی در زنان ممکن است با مردان متفاوت باشد، اما در بسیاری از موارد، حمله قلبی به شکل مشابهی احساس می‌شود.
در این مقاله، اطلاعات جامع‌تری در مورد سکته قلبی و علائم اولیه آن ارائه می‌دهیم و در پایان به پاسخ‌دادن به سوالات شما خواهیم پرداخت.
0912-020-1734
در بیمارستان مجازی ایران، کیفیت، سرعت و تخصص اولویت‌های ما هستند.
به ما اعتماد کنید و از خدمات بی‌نظیر ما بهره‌مند شوید.
سکته قلبی چیست؟
حمله قلبی زمانی رخ می‌دهد که یکی از شریان‌های کرونری قلب به طور ناگهانی مسدود یا جریان خون آن به شدت کاهش یابد. این وضعیت به‌طور معمول به‌عنوان «سکته قلبی» شناخته می‌شود.
علت اصلی این انسداد معمولاً تشکیل لخته خون (ترومبوز) در شریان‌های کرونری است. لخته خون غالباً در رگ‌هایی شکل می‌گیرد که قبلاً به دلیل آترواسکلروز (تصلب شرایین) تنگ شده‌اند. آترواسکلروز اختلالی است که در آن رسوبات چربی (پلاک‌ها) در دیواره رگ‌ها جمع می‌شود و در نهایت ممکن است به حمله قلبی منجر شود.
کاهش جریان خون در شریان کرونری ممکن است زمانی رخ دهد که ضربان قلب به طور قابل توجهی بالا باشد یا فرد فشار خون پایین داشته باشد. در چنین شرایطی، حتی بدون تشکیل لخته خون، امکان وقوع سکته قلبی وجود دارد، زیرا بدن قادر به تأمین اکسیژن مورد نیاز عضله قلب نمی‌باشد.
افرادی که به آترواسکلروز مبتلا هستند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به سکته قلبی هستند. هر شریان کرونری مسئول تأمین اکسیژن برای یک بخش خاص از دیواره عضلانی قلب است. بنابراین، بسته شدن شریان می‌تواند باعث بروز علائم سکته قلبی مانند درد سینه و اختلال در عملکرد ناحیه آسیب‌دیده قلب شود.
میزان مرگ و میر ناشی از سکته قلبی
شیوع و بروز سکته قلبی، که به‌عنوان شایع‌ترین بیماری قلبی‌عروقی و اصلی‌ترین علت مرگ شناخته می‌شود، هیچ محدودیت جغرافیایی، مکانی، جنسیتی یا اجتماعی ندارد. نرخ مرگ و میر ناشی از سکته قلبی در سراسر جهان سالانه حدود ۲۶۵ نفر به ازای هر ۱۰۰۰۰۰ نفر جمعیت است. در منطقه مدیترانه شرقی این عدد ۲۲۴ نفر و در ایران ۱۷۱ نفر به ازای هر ۱۰۰۰۰۰ نفر می‌باشد.
اگر ایسکمی قلبی (کمبود خون رسانی به قلب) ادامه یابد، بافت قلب به دلیل کمبود اکسیژن آسیب می‌بیند و می‌میرد. در این شرایط، سکته قلبی (انفارکتوس میوکارد) رخ می‌دهد که به معنای مرگ ماهیچه قلبی است.
علائم شایع سکته قلبی (انفارکتوس میوکارد)
شایع‌ترین علائم سکته قلبی عبارتند از:
- آنژین: این علامت به صورت درد یا ناراحتی در ناحیه وسط قفسه سینه احساس می‌شود. آنژین ممکن است به صورت سنگینی، فشردگی، تنگی، درد، سوزش، بی‌حسی، پُری یا احساس فشار در قفسه سینه توصیف شود. این حالت ممکن است بیش از چند دقیقه ادامه داشته باشد یا قطع و وصل شود.
- درد یا ناراحتی در دیگر بخش‌های بالاتنه: این درد می‌تواند در دست‌ها، شانه چپ، پشت، گردن، فک یا شکم احساس شود.
- تنگی نفس یا نفس‌نفس زدن
- عرق سرد یا تعریق غیرمعمول
- احساس پری معده، سوء هاضمه یا خفگی: این علائم ممکن است به صورت سوزش سر معده نیز ظاهر شوند.
- تهوع و استفراغ
- سبکی سر، سرگیجه، ضعف شدید یا اضطراب
- ضربان قلب سریع یا نامنظم
علائم سکته قلبی در زنان
بسیاری از افراد تصور می‌کنند که سکته قلبی به طور ناگهانی اتفاق می‌افتد، اما تحقیقات نشان می‌دهند که علائم سکته قلبی در زنان ممکن است چند هفته پیش از وقوع حمله قلبی خود را نشان دهند. این علائم می‌توانند مداوم یا رفت و برگشتی باشند و حتی باعث اختلال در خواب شوند.
برای زنانی که این علائم را تجربه می‌کنند، بسیار مهم است که فوراً درخواست کمک پزشکی کنند، زیرا حتی اگر علائم حمله قلبی خفیف باشد، سکته قلبی می‌تواند خطرناک و کشنده باشد. علائم سکته قلبی در زنان معمولاً شامل موارد زیر است:
- درد در ناحیه قفسه سینه
- خستگی غیرمعمول یا شدید
- ضعف عمومی
- تنگی نفس
- تعریق غیرعادی
- درد در بالاتنه
- اختلالات خواب
- مشکلات معده
علت سکته قلبی یا انفارکتوس میوکارد چیست؟
شایع‌ترین علت سکته قلبی، بسته شدن یکی از شریان‌های اصلی قلب است.
این انسداد معمولاً به دلیل بیماری عروق کرونری قلبی اتفاق می‌افتد، که در آن پلاک‌های ساخته‌شده از کلسترول و مواد دیگر در رگ‌ها جمع می‌شوند و باعث تنگ شدن آن‌ها می‌گردند. با گذشت زمان، این پلاک‌ها بزرگ‌تر شده و جریان خون را مسدود کرده و در نتیجه حمله قلبی رخ می‌دهد.
برخی از علل نادرتر سکته قلبی عبارتند از:
- سوءمصرف مواد مخدری مانند کوکائین که موجب تنگی عروق قلبی می‌شود.
- کاهش اکسیژن در خون، که در مواردی چون مسمومیت با مونواکسید کربن ممکن است رخ دهد.
انواع سکته قلبی
سکته قلبی ممکن است در اثر یکی از بیماری‌های شریان کرونری زیر رخ دهد:
سکته قلبی STEMI (سکته با بالا رفتن قطعه ST)
این نوع سکته قلبی به شدت حاد بوده و نیاز به مداخله فوری دارد. در این حالت، شریان کرونری به طور کامل مسدود می‌شود و مانع از خون‌رسانی به بخش بزرگی از قلب می‌گردد. این انسداد می‌تواند آسیب شدیدی به عضله قلب وارد کرده و در نهایت منجر به ایست قلبی شود.
سکته قلبی NSTEMI (بدون صعود قطعه ST)
در این نوع سکته، شریان کرونری به طور نسبی مسدود است و جریان خون به طور قابل توجهی محدود می‌شود. اگرچه این نوع سکته قلبی کم‌خطرتر از نوع STEMI است، اما همچنان می‌تواند به آسیب دائمی به قلب منجر شود.
اسپاسم شریان کرونری
اسپاسم به معنی گرفتگی عضله است. اگر عضلات دیواره رگ‌ها دچار گرفتگی شوند، باعث تنگی رگ و کاهش جریان خون به قلب می‌شوند که می‌تواند منجر به سکته قلبی شود. این نوع سکته قلبی به نام سکته قلبی خاموش یا آنژین ناپایدار شناخته می‌شود. اسپاسم در شریان‌های مسئول انقباض عضله قلب رخ می‌دهد و می‌تواند جریان خون را به قلب محدود یا کاملاً قطع کند.
علائم این نوع سکته قلبی معمولاً خفیف‌تر از دیگر انواع آن است و آسیب دائمی به قلب وارد نمی‌شود. اسپاسم شریان کرونری ممکن است به اشتباه با مشکلات خفیف‌تری مانند سوءهاضمه اشتباه گرفته شود، اما ابتلا به آن می‌تواند خطر سکته قلبی شدیدتر را افزایش دهد.
علائم سکته قلبی خفیف یا انفارکتوس میوکارد
سکته قلبی خاموش یا انفارکتوس میوکارد خاموش حدود ۴۵ درصد از کل موارد سکته قلبی را تشکیل می‌دهد و بیشتر مردان را نسبت به زنان تحت تأثیر قرار می‌دهد.
این نوع سکته قلبی به نام “سکته خاموش” شناخته می‌شود، زیرا علائم آن به شدت علائم سکته قلبی کلاسیک نیستند. علائمی همچون فشار و درد قفسه سینه، تیر کشیدن در دست‌ها، گردن یا فک، تنگی نفس ناگهانی، تعریق و گیجی در این نوع سکته به اندازه سکته‌های معمولی شدید نخواهند بود.
گاهی علائم سکته قلبی خاموش (انفارکتوس میوکارد) آن‌قدر خفیف و گذرا هستند که به راحتی با دردهای معمولی یا اختلالات کم‌خطرتر اشتباه گرفته می‌شوند و همین باعث می‌شود که افراد آن را نادیده بگیرند.
برای نمونه، افرادی که دچار این نوع سکته شده‌اند ممکن است احساس خستگی یا ناراحتی جسمی داشته باشند و آن را به عوامل دیگری مثل کار زیاد، کم‌خوابی یا پیری نسبت دهند. علائم دیگری مانند درد خفیف در گلو یا سینه نیز ممکن است به اشتباه با مشکلاتی نظیر رفلاکس معده، سوءهاضمه یا سوزش سر معده اشتباه گرفته شوند.
علائم سکته قلبی در خواب
همانطور که اشاره کردیم، سکته قلبی می‌تواند خطرناک و کشنده باشد. به همین دلیل، تشخیص به‌موقع علائم اولیه و واکنش سریع بسیار مهم است. یکی از نشانه‌هایی که می‌تواند نشان‌دهنده خطر حمله قلبی باشد، مربوط به خواب فرد است. آیا شما هم این مشکل را دارید؟
خروپف هنگام خواب فقط یک صدا آزاردهنده نیست که خانواده یا همسر شما مجبور به تحمل آن باشند. بلکه ممکن است این علامت، هشداری باشد مبنی بر اینکه شما در معرض سکته قلبی قرار دارید.
وقتی فردی در هنگام خواب به طور مکرر تنفسش قطع می‌شود، این وقفه‌ها در تنفس می‌تواند تهدیدی برای سلامت قلب او باشد. خروپف معمولاً نشانه‌ای از آپنه خواب است، و ادامه این وضعیت می‌تواند خطرات جدی به همراه داشته باشد. زمانی که زبان فضای کافی در انتهای گلو نداشته باشد، خروپف ایجاد می‌شود و این مشکل به‌ویژه در افراد چاق شایع‌تر است.
در مغز انسان، مواد شیمیایی‌ای ترشح می‌شوند که فرمان تنفس را صادر می‌کنند. اما در هنگام خروپف، این فرمان‌ها مختل می‌شوند و در نتیجه سطح اکسیژن خون کاهش می‌یابد. به دنبال این کمبود اکسیژن، هورمون‌هایی مانند کورتیزول، آدرنالین و دیگر هورمون‌های استرس به طور چشمگیری افزایش می‌یابند.
این هورمون‌ها باعث افزایش فشار خون و بی‌نظمی در ضربان قلب می‌شوند که می‌تواند منجر به سکته قلبی گردد.
عواملی که خطر سکته قلبی را افزایش می‌دهند
بر اساس تحقیقات انجمن قلب آمریکا، عوامل زیر می‌توانند خطر ابتلا به سکته قلبی را افزایش دهند:
- افزایش سن
- جنسیت مردانه
- سطح بالای کلسترول
- فشار خون بالا
- بیماری‌های مزمن مانند چاقی و دیابت
- مصرف رژیم غذایی حاوی غذاهای فرآوری‌شده، چربی، شکر و نمک زیاد
- نداشتن فعالیت بدنی کافی
- تاریخچه خانوادگی بیماری‌های قلبی و عوامل ژنتیکی
- سیگار کشیدن
- مصرف زیاد الکل
- استرس بالا
عوارض سکته قلبی
برخی از افراد پس از سکته قلبی با عوارض مختلفی مواجه می‌شوند. بسته به شدت سکته، علائم می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- افسردگی: افسردگی یکی از عوارض شایع پس از سکته قلبی است. ارتباط با عزیزان و گروه‌های حمایتی می‌تواند کمک‌کننده باشد.
- آریتمی: ضربان قلب به طور غیرطبیعی تغییر می‌کند که می‌تواند به صورت افزایش یا کاهش ضربان قلب ظاهر شود.
- اِدِم (تورم): تجمع مایع در بدن، که می‌تواند منجر به ورم در مچ‌ها یا پاها شود.
- آنوریسم: تشکیل یک بافت غیرطبیعی روی دیواره آسیب‌دیده قلب که باعث ضعیف و کش آمدن عضله قلب می‌شود. این وضعیت ممکن است به تشکیل لخته‌های خون منجر شود.
- آنژین: درد قفسه سینه ناشی از کمبود اکسیژن در قلب.
- نارسایی قلب: قلب قادر به پمپاژ مؤثر خون به سراسر بدن نیست. این وضعیت ممکن است باعث تنگی نفس، خستگی و تورم شود.
- پارگی قلب: آسیب به قلب ناشی از سکته ممکن است منجر به پارگی قسمتی از قلب شود.
درمان به موقع و مراقبت‌های پزشکی بعد از سکته قلبی می‌تواند احتمال بروز این عوارض را کاهش دهد.
تفاوت بین سکته قلبی و حمله قلبی
عضله قلب برای عملکرد صحیح نیاز به اکسیژن دارد. این اکسیژن از طریق خون جاری در رگ‌های کرونری به عضله قلب منتقل می‌شود. زمانی که مسیر خون در رگ‌ها به شدت تنگ یا کاملاً مسدود می‌شود، سکته قلبی رخ می‌دهد. یک توده به نام پلاک، که از چربی، کلسترول و سایر مواد تشکیل شده، به تدریج رگ را تنگ می‌کند و آن را مسدود می‌سازد. این فرایند تدریجی به نام آترواسکلروز یا تصلب شرایین شناخته می‌شود.
اگر پلاک درون رگ کرونری شکسته شود، لخته‌ای در اطراف آن تشکیل می‌شود که می‌تواند جریان خون به عضله قلب را قطع کند.
«ایسکمی» وضعیتی است که در آن عضله قلب به شدت از اکسیژن و مواد غذایی محروم می‌شود. اگر به دلیل ایسکمی قسمتی از عضله قلب آسیب ببیند یا بمیرد، به آن سکته قلبی یا انفارکتوس میوکارد (MI) گفته می‌شود. انفارکتوس میوکارد به معنای آسیب یا مرگ بخش‌هایی از عضله قلب به دلیل کمبود یا قطع جریان خون به آن ناحیه است. این اصطلاح به بیماری‌ای اطلاق می‌شود که به آن حمله قلبی گفته می‌شود.
هنگام سکته‌ی قلبی چه اقداماتی انجام دهیم؟
در صورت وقوع سکته قلبی، زمان در نجات جان فرد بسیار حیاتی است. در ادامه اقدامات فوری که باید در صورت سکته قلبی انجام دهید آورده شده است:
- تماس فوری با اورژانس: در صورت مشاهده علائم سکته قلبی، بلافاصله با اورژانس تماس بگیرید (در اکثر کشورها شماره 115 یا 911 برای اورژانس است). زمان در درمان سکته قلبی حیاتی است، بنابراین سریعاً باید کمک‌های پزشکی دریافت کنید.
- آرامش: فرد مبتلا به سکته قلبی باید در موقعیتی راحت و آرام بنشیند یا دراز بکشد. استرس و فعالیت بدنی ممکن است وضعیت را بدتر کند.
- مصرف آسپرین: اگر فرد هوشیار است و قادر به بلعیدن است، مصرف یک قرص آسپرین (به‌طور معمول 160-325 میلی‌گرم) می‌تواند به رقیق شدن خون و کاهش آسیب به عضله قلب کمک کند. البته اگر فرد آلرژی به آسپرین داشته باشد یا پزشک قبلاً منع مصرف آن را داده باشد، نباید آن را مصرف کند.
- تنفس مصنوعی یا احیای قلبی-ریوی (CPR): در صورتی که فرد هوشیار نباشد و تنفس نکند، لازم است به سرعت احیای قلبی-ریوی (CPR) شروع شود. این کار می‌تواند به حفظ جریان خون به مغز و سایر اعضای بدن کمک کند تا از آسیب بیشتر جلوگیری شود.
- اجتناب از حرکت زیاد: فرد دچار سکته قلبی نباید زیاد حرکت کند تا فشار بیشتری به قلب وارد نشود.
- استفاده از دستگاه شوک (در صورت در دسترس بودن): اگر فرد دچار ایست قلبی شده باشد و دستگاه شوک (دِفیبریلاتور) در دسترس باشد، باید بلافاصله از آن استفاده کرد تا ضربان قلب به حالت طبیعی بازگردد.
در هر صورت، بهتر است که هر چه سریع‌تر فرد بیمار به بیمارستان منتقل شود تا درمان‌های تخصصی مانند تجویز داروهای رقیق‌کننده خون، آنژیوپلاستی، یا جراحی انجام شود.
درمان سکته قلبی
درمان سکته قلبی بستگی به نوع سکته و شدت آن دارد. هدف اصلی درمان سکته قلبی، بازگرداندن جریان خون به عضله قلب و کاهش آسیب‌های بیشتر به قلب است. روش‌های درمانی مختلفی برای سکته قلبی وجود دارد که به طور کلی به دسته‌های زیر تقسیم می‌شوند:
1. داروها
- آسپرین: برای رقیق کردن خون و جلوگیری از تشکیل لخته‌های خون بیشتر، آسپرین تجویز می‌شود.
- داروهای ضد انعقاد: داروهایی مانند هپارین یا داروهای مشابه به منظور جلوگیری از تشکیل لخته‌های بیشتر در رگ‌ها استفاده می‌شوند.
- ترومبولیز: این داروها به شکستن لخته‌های خون کمک کرده و جریان خون را به قلب باز می‌گردانند. این درمان معمولاً در بیمارانی که به بیمارستان دسترسی سریع ندارند و زمان از دست رفته زیاد است، استفاده می‌شود.
- بتابلاکرها: این داروها ضربان قلب را کاهش داده و به کاهش فشار خون کمک می‌کنند، که در کاهش فشار وارد بر قلب مؤثر است.
- مسدودکننده‌های کانال کلسیمی: این داروها به کاهش انقباضات عضلات قلب و کاهش نیاز قلب به اکسیژن کمک می‌کنند.
- داروهای مسکن: برای کاهش درد و کمک به آرامش بیمار، مسکن‌هایی مانند مورفین تجویز می‌شود.
2. آنژیوپلاستی و استنت‌گذاری
- آنژیوپلاستی: در این روش پزشک با استفاده از بالونی که وارد رگ کرونری می‌شود، رگ مسدود یا باریک را باز می‌کند و به این ترتیب جریان خون به عضله قلب باز می‌گردد.
- استنت‌گذاری: پس از آنژیوپلاستی، یک استنت (لوله فلزی کوچک) در رگ قرار داده می‌شود تا رگ مسدود شده باز بماند و از انسداد مجدد جلوگیری کند.
3. جراحی قلب
- بای‌پس قلبی: در صورتی که آنژیوپلاستی مؤثر نباشد یا انسداد در بخش‌های متعدد رگ‌ها وجود داشته باشد، ممکن است جراحی بای‌پس قلبی انجام شود. در این جراحی، پزشک رگ‌های مسدود شده را دور می‌زند تا خون به قسمت‌های مختلف قلب برسد.
4. مراقبت‌های ویژه و توانبخشی
- مراقبت‌های ویژه: بیمار پس از سکته قلبی ممکن است نیاز به بستری شدن در بخش مراقبت‌های ویژه (ICU) داشته باشد تا تحت نظر پزشکان و پرستاران باشد.
- توانبخشی قلبی: پس از خروج از بیمارستان، بیمار ممکن است به یک برنامه توانبخشی قلبی که شامل ورزش، مشاوره تغذیه‌ای و تغییرات سبک زندگی است، ارجاع داده شود. این برنامه‌ها برای جلوگیری از سکته‌های قلبی آینده و بهبود سلامت عمومی قلب مهم هستند.
5. آموزش بیمار و تغییر سبک زندگی
- کنترل فشار خون: فشار خون بالا عامل خطر مهمی برای سکته قلبی است، بنابراین باید به طور منظم فشار خون کنترل شود.
- تغییر رژیم غذایی: یک رژیم غذایی سالم، شامل مصرف مواد مغذی و کاهش مصرف چربی‌های اشباع، نمک و شکر ضروری است.
- ورزش: ورزش منظم به تقویت قلب و کاهش وزن کمک می‌کند.
- ترک سیگار و کاهش مصرف الکل: ترک سیگار و محدود کردن مصرف الکل خطر سکته قلبی را کاهش می‌دهند.
- کنترل دیابت: افراد دیابتی باید قند خون خود را به دقت کنترل کنند.
در نهایت، درمان سکته قلبی باید به سرعت شروع شود و با پیگیری درمان‌های پزشکی مناسب ادامه یابد تا خطر بروز عوارض و سکته‌های قلبی بعدی کاهش یابد.
کلام آخر
تنگی یا انسداد در عروق کرونری می‌تواند خطرات جانی جدی به دنبال داشته باشد، بنابراین برای پیشگیری از سکته قلبی، لازم است که از قلب خود مراقبت کنید. اصلاح رژیم غذایی و سبک زندگی و کنترل بیماری‌هایی مانند دیابت، فشار خون و چربی خون بالا بسیار اهمیت دارد. این بیماری‌ها ممکن است بدون علامت باشند، اما در طولانی‌مدت می‌توانند به قلب شما آسیب برسانند.
همچنین، هرگونه درد یا ناراحتی در قفسه سینه که با فعالیت بدنی شروع شده و با استراحت کاهش یابد، می‌تواند نشانه‌ای از گرفتگی عروق کرونری باشد. اگر به تازگی چنین احساسی را تجربه کرده‌اید، حتماً به متخصص قلب مراجعه کنید تا از وقوع حمله قلبی جلوگیری شود.
بیمارستان مجازی ایران با هدف ارائه خدمات پزشکی به صورت آنلاین و در دسترس برای تمام افراد، در تلاش است تا با کمترین هزینه و سریع‌ترین زمان ممکن، خدمات درمانی را به شما ارائه دهد. این بیمارستان مجازی با استفاده از فناوری‌های پیشرفته، قادر است تا با بهترین کیفیت، مشاوره‌ها و درمان‌های پزشکی را به شما ارائه کند. با تیمی از پزشکان متخصص و کارشناسان پزشکی، بیمارستان مجازی ایران به شما این امکان را می‌دهد که بدون نیاز به مراجعه حضوری، در اسرع وقت و با صرفه‌جویی در هزینه‌ها، از خدمات پزشکی بهره‌مند شوید.
این خدمات شامل مشاوره آنلاین با پزشکان متخصص، دریافت نسخه‌های پزشکی، بررسی علائم بیماری‌ها، و پیگیری‌های درمانی به صورت مجازی است که می‌توانید از هر کجا و در هر زمان از آن استفاده کنید. بیمارستان مجازی ایران به شما کمک می‌کند تا با کاهش هزینه‌ها و زمان مورد نیاز برای درمان، به راحتی به مراقبت‌های بهداشتی دسترسی پیدا کنید. هدف اصلی این بیمارستان، فراهم آوردن خدمات بهداشتی با کیفیت بالا و دسترسی آسان به مراقبت‌های پزشکی برای همه افراد است.
